#1 - Μόναχο (Γερμανία)
Μεταξύ 2019 και 2022, το Μόναχο έχει εργαστεί πάνω σε μια συμμετοχική προσέγγιση που περιλαμβάνει περίπου 150 αντιπροσώπους από την τοπική κυβέρνηση, πανεπιστήμια, την κοινωνία των πολιτών, και σχολεία, με σκοπό τη διαμόρφωση ενός σχεδίου δράσης για την ενσωμάτωση της Εκπαίδευσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ESD) στις καθημερινές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Το αποτέλεσμα αυτής της συμμετοχικής προσέγγισης ήταν το BNE VISION 2030, ένα σχέδιο δράσης με περίπου 350 διατάξεις, το οποίο εγκρίθηκε από το Συμβούλιο της Πόλης το 2022 και προβλέπεται να καθοδηγήσει την εφαρμογή των μέτρων μέχρι το 2030. Το σχέδιο BNE VISION 2030 αποτελεί επίσης μέρος του Guideline Education, ένα κεντρικό κομμάτι στρατηγικής αστικής ανάπτυξης του Μονάχου.
Η Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ESD) συνιστά μία ολιστική αντίληψη της εκπαίδευσης που ενδυναμώνει τους ανθρώπους στο να παίρνουν συνειδητές αποφάσεις και υπεύθυνη δράση για την προστασία του περιβάλλοντος, την προαγωγή βιώσιμων οικονομιών, και την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Το Μόναχο υποστηρίζει την ESD προσλαμβάνοντας συμβουλευτικό προσωπικό, χρηματοδοτώντας σχετικούς εκπαιδευτικούς και πόρους σε περίπου 120 σχολεία, και οργανώνοντας δημόσιες εκδηλώσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των τοπικών αρχών, των εκπαιδευτικών, και της κοινωνίας των πολιτών. Μέχρι στιγμής, η Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη έχει ενισχύσει τη δικτύωση μεταξύ ποικίλων εκπαιδευτικών φορέων στο Μόναχο, και έχει προωθήσει την ουσιώδη συνεργασία μεταξύ της τοπικής κυβέρνησης και της κοινωνίας των πολιτών.
Ενσωματώνοντας την Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη σε κάθε στάδιο της εκπαίδευσης, από τα πρώτα βήματα μέχρι και τη δια βίου μάθηση, το Μόναχο ευθυγραμμίζει τις προσπάθειές του με την παγκόσμια ατζέντα της UNESCO "ESD for 2030". Το 2016, ο Δήμαρχος Dieter Reiter υπέγραψε την Απόφαση της Γερμανικής Ένωσης Πόλεων σχετικά με την Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ, αναδεικνύοντας τη δέσμευση του Μονάχου για την εφαρμογή των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs). Επιπλέον, η πόλη στοχεύει να γίνει κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2035.
Βασικά συμπεράσματα για την πόλη σας
Το Μόναχο δείχνει πως μία συμμετοχική, μακροπρόθεσμη προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει τις πόλεις να ενσωματώσουν επιτυχώς την Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ESD) στα εκπαιδευτικά τους συστήματα, μετατρέποντας τα σχολεία σε πυλώνες της βιώσιμης αστικής μετάβασης. Επιπλέον, η συμμετοχή ποικίλων σχετικών φορέων και η ενσωμάτωση της ESD σε όλα τα μαθησιακά επίπεδα διασφαλίζει πολιτική υποστήριξη και ευρεία κυριότητα, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες για αποτελεσματική και διαρκή εφαρμογή.
#2 - Viladecans (Ισπανία)
Το Σχολείο Νέων Ευκαιριών (ENO) στο Viladecans δημιουργήθηκε το 2020 ως μέρος του σχεδίου της πόλης για ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19 με σκοπό να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη νεανική ανεργία και τη διακοπή της φοίτησης στα σχολεία.
Το έργο ταυτοποιεί νέους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κίνδυνο περιθωριοποίησης και τους παρέχει εξατομικευμένη καθοδήγηση, ευέλικτα προγράμματα εκπαίδευσης, και συνεχή υποστήριξη για να επανενταχθούν στην εκπαίδευση ή την εργασία. Αυτό το μοντέλο τοποθετεί τους νέους ανθρώπους στο επίκεντρο και εμπλέκει ένα ευρύ δίκτυο δημοτικών διευθύνσεων, σχολείων, εταιριών, και κοινωνικών οργανισμών.
Το ENO επίσης συνδέεται με ευρύτερους στόχους αστικής ανάπτυξης εμπεριέχοντας κοινωνικές, οικονομικές, και περιβαλλοντικές διαστάσεις. Οι τοπικές επιχειρήσεις συνεισφέρουν στη εκπαίδευση και την καθοδήγηση, οι κοινωνικές οντότητες διασφαλίζουν την ισότητα και τη συμπερίληψη, ενώ ένα ειδικά διαμορφωμένο έργο "Πράσινης Εργασίας" προετοιμάζει τους νέους για σταδιοδρομία στον τομέα της βιώσιμης οικονομίας. Από τη στιγμή της έναρξής του, περισσότεροι από 180 νέοι έχουν συμμετέχει, με το 93% να εισέρχεται επιτυχώς στην εκπαίδευση, την κατάρτιση, ή την εργασία.
Βασικά συμπεράσματα για την πόλη σας
Το ΕΝΟ αναδεικνύει πώς ένα ολιστικό μοντέλο που καλύπτει όλη την πόλη μπορεί να μειώσει σημαντικά τη διακοπή της φοίτησης στα σχολεία και την ανεργία στους νέους. Συνδυάζοντας εξατομικευμένη υποστήριξη με διατομεακή συνεργασία, η πρωτοβουλία αυτή δημιουργεί μόνιμες ευκαιρίες για ευάλωτους νέους. Η προσέγγιση αυτή είναι προσαρμόσιμη σε άλλες πόλεις, αρκεί να υπάρχει πολιτική υποστήριξη, ενεργοποίηση σχετικών φορέων, και να δίνεται έμφαση σε εξατομικευμένες δράσεις.
#3 - Fundão (Πορτογαλία)
Ο Δήμος Fundão ανέπτυξε το πρόγραμμα Ανάπτυξη Ικανοτήτων για Πολίτες Τρίτων Χωρών για να προσελκύσει, να ενσωματώσει, και να διατηρήσει πολίτες τρίτων χωρών, συνδέοντας βραχυπρόθεσμα πιστοποιημένα προγράμματα κατάρτισης με τις δεξιότητες που αναζητούνται από τους τοπικούς εργοδότες.
Το πρόγραμμα αυτό αναδύθηκε μέσω του Δημοτικού Σχεδίου για Ενσωμάτωση Μεταναστών (MIXin) και συνδυάζει ανάλυση δεδομένων, τροφοδοσία από εργοδότες, και συμμετοχή μεταναστών προκειμένου να διαμορφωθούν προγράμματα κατάρτισης σε τομείς όπως η γεωργία, η διαχείριση εδάφους, και η παραγωγή τυριού. Στο πλαίσιο 10 εκπαιδευτικών δράσεων, απονεμήθηκαν 216 πιστοποιήσεις, ενώ 50 πολίτες τρίτων χωρών απορροφήθηκαν σε θέσεις εργασίας που ταυτίζονται με τις δεξιότητες που απέκτησαν.
Αυτή η πρακτική βοηθάει τους μετανάστες στην ανεύρεση εργασίας και στην ενσωμάτωση στην τοπική κοινότητα, αλλά και διευθετεί περιφερειακές προκλήσεις όπως η πληθυσμιακή μείωση και η έλλειψη εργατικού δυναμικού. Προσφέροντας προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων που αντιστοιχούν στις τοπικές ανάγκες, η πρωτοβουλία αυτή συνεισφέρει στην οικονομική βιωσιμότητα, τη συμπερίληψη, και την εδαφική ισορροπία. Παρά τα κωλύματα που υπήρξαν κατά τη διάρκεια του COVID-19, η προσέγγιση αυτή έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για την ενίσχυση του εργατικού δυναμικού και της τοπικής κοινότητας.
Βασικά συμπεράσματα για την πόλη σας
Το Fundão δείχνει πώς η στοχευμένη ανάπτυξη δεξιοτήτων για μετανάστες, η οποία σχεδιάζεται σε συνεργασία με εργοδότες και βασίζεται σε τοπικές κοινωνικοοικονομικές ανάγκες, μπορεί να υποστηρίξει την ενσωμάτωση, να τονώσει τις περιφερειακές οικονομίες, και να αντιμετωπίσει την πληθυσμιακή μείωση. Για άλλες πόλεις, το βασικό στοιχείο είναι η ευθυγράμμιση στρατηγικών ενσωμάτωσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, εξασφαλίζοντας πως η διαδικασία κατάρτισης είναι σύντομη, ευέλικτη, πιστοποιημένη, και συνδέεται άμεσα με τις ευκαιρίες εργασίας.
#4 - Esplugues de Llobregat (Ισπανία)
Το έργο +Dones³ στοχεύει να μειώσει το έμφυλο χάσμα στους τομείς της επιστήμης, τεχνολογίας, μηχανικής, τέχνης, και μαθηματικών (STEAM), εμπνέοντας νεαρά κορίτσια και υποστηρίζοντας γυναίκες να αναπτύξουν τις ψηφιακές τους δεξιότητες και να ακολουθήσουν επαγγελματική σταδιοδρομία στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η πρωτοβουλία αυτή συνδυάζει ομιλίες για ανάπτυξη συνείδησης, εργαστήρια με γυναίκες που αποτελούν πρότυπα, και εξειδικευμένα προγράμματα που επιτρέπουν στις συμμετέχουσες να εξερευνήσουν τον τομέα STEAM σε ένα υποστηρικτικό, έμφυλα ευαισθητοποιημένο πλαίσιο.
Δομημένο γύρω από 4 γραμμές δράσης (κατάρτιση STEAM, ομιλίες ευαισθητοποίησης, επικοινωνιακές δραστηριότητες, δυνατότητα μεταφοράς) το έργο απευθύνεται σε γυναίκες κάθε ηλικίας. Επιπλέον, η συνεργατική συμμετοχή από διευθύνσεις του Συμβουλίου της πόλης, σχολεία, επαγγελματίες στον τομέα STEAM, και περιφερειακούς φορείς διασφαλίζει πως οι δραστηριότητες αντιστοιχούν στις ιδιαίτερες τοπικές ανάγκες. Από την εκκίνησή του, το +Dones³ έχει συγκεντρώσει περίπου 3.000 συμμετοχές, έχει καταρτίσει πάνω από 200 κορίτσια σε δεξιότητες STEAM, και έχει ενδυναμώσει περισσότερες από 50 γυναίκες σε προγράμματα ψηφιακού μετασχηματισμού, επιτυγχάνοντας κριτικές υψηλής ικανοποίησης για τις σχετικές δραστηριότητες.
Βασικά συμπεράσματα για την πόλη σας
Το +Dones³ αναδεικνύει πώς η ολοκληρωμένη, έμφυλα ευαισθητοποιημένη εκπαίδευση STEAM δύναται να αντιμετωπίσει δομικές ανισότητες στην εκπαίδευση και την εργασία. Οι πόλεις που επιθυμούν να αντιγράψουν αυτή την πρακτική θα πρέπει να συνδυάσουν κατανόηση των έμφυλων χασμάτων, συμμετοχικό σχεδιασμό με σχετικούς φορείς, και πρακτικά εργαστήρια (workshops) για την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Συνδέοντας την κατάρτιση με την ενδυνάμωση και την ορατότητα των προτύπων, αυτή η προσέγγιση μπορεί να αυξήσει το ενδιαφέρον των γυναικών για τον τομέα STEAM, να ενισχύσει τις ψηφιακές τους δεξιότητες, και να υποστηρίξει ευρύτερους στόχους ισότητας των φύλων, ποιοτικής εκπαίδευσης, και συμπερίληψης.
#5 - Lublin (Πολωνία)
Το έργο Καινοτόμα Παιδιά (Entrepreneurial Kids) ξεκίνησε στο Lublin με σκοπό να εισαγάγει μαθητές δημοτικού στα θεμελιώδη στοιχεία της επιχειρηματικότητας μέσα από πρακτικά εργαστήρια και διαδραστικές δραστηριότητες. Το έργο αποτελεί μια συνεργατική προσπάθεια μεταξύ του Δήμου του Lublin, του Πανεπιστημίου Maria Curie-Skłodowska (UMCS) και της Εθνικής Τράπεζας της Πολωνίας. Χάρη σε αυτό το έργο, τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν σε πραγματικά επιχειρηματικά σενάρια, αναπτύσσοντας κριτική σκέψη, ομαδικότητα και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Με τη στήριξη εκπαιδευτικών και τοπικών επαγγελματιών του επιχειρηματικού κόσμου, υλοποιούν μικρά πρότζεκτ που εκτείνονται από τον σχεδιασμό προϊόντων έως τη χρηματοοικονομική παιδεία.
Από το 2018, στο πρόγραμμα έχουν συμμετέχει περισσότερα από 2.100 παιδιά ηλικίας 6–10 ετών, 1.000 εκπαιδευτικοί και 50 εταιρείες. Ενσωματώνοντας την επιχειρηματικότητα στην πρώιμη εκπαίδευση, έχει αποτελέσει παράδειγμα για άλλες πόλεις που στοχεύουν να προετοιμάσουν τις νεότερες γενιές για τα ταχέως μεταβαλλόμενα αστικά περιβάλλοντα με πρακτικό και ελκυστικό τρόπο. Η πρωτοβουλία έχει επίσης ενισχύσει τη συνεργασία σχολείου–επιχείρησης, έχει αυξήσει την ευαισθητοποίηση για την επιχειρηματική εκπαίδευση, έχει διευρύνει τις γνώσεις των παιδιών, των γονέων και των εκπαιδευτικών για την τοπική οικονομία και έχει παρακινήσει τους εκπαιδευτικούς να αναπτύξουν περαιτέρω τις επιχειρηματικές τους δεξιότητες. Μελλοντικά, το πρόγραμμα σκοπεύει να επεκταθεί ώστε να φτάσει σε περισσότερα παιδιά, να ενσωματώσει ψηφιακά μαθήματα επιχειρηματικότητας και να ενισχύσει τις δραστηριότητες παρακολούθησης για την αξιολόγηση του μακροπρόθεσμου αντίκτυπού του.
Βασικά συμπεράσματα για την πόλη σας
Το Lublin δείχνει πώς οι πόλεις μπορούν να επαναπροσδιορίσουν την εκπαίδευση, συνδυάζοντας τη σχολική εκπαίδευση με ευκαιρίες μη τυπικής μάθησης. Η ενσωμάτωση της επιχειρηματικότητας στο πρόγραμμα, παράλληλα με τη δημιουργία χώρων για ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ συνομηλίκων, εξοπλίζει τους νέους με δεξιότητες απαραίτητες για όλη τους τη ζωή, καλλιεργώντας την περιέργεια, την καινοτομία και την ανθεκτικότητα από μικρή ηλικία.
Εκπαίδευση για αστική βιωσιμότητα
Συνολικά, αυτές οι 5 Καλές Πρακτικές URBACT φανερώνουν πώς η εκπαίδευση μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο για συμπερίληψη, βιωσιμότητα, και ισότητα. Μας υπενθυμίζουν, επίσης, πως η κατασκευή καλύτερων πόλεων δεν καθορίζεται μόνο από τις υποδομές, αλλά και από τη μάθηση, τη σύνδεση, και την από κοινού διαμόρφωση του μέλλοντος.
Θέλετε να μάθετε περισσότερα για ποικίλα αστικά θέματα; Εξερευνήστε τις 116 Καλές Πρακτικές URBACT που αναγνωρίστηκαν το 2024!
Ακόμα, τον Οκτώβρη του 2025, η Επιτροπή Παρακολούθησης (Monitoring Committee) του URBACT ενέκρινε 25 νέα Δίκτυα Μεταφοράς (Transfer Networks), τα οποία επιτρέπουν τη μεταφορά και προσαρμογή κάποιας Καλής Πρακτικής σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Με συμμετοχή 14 ελληνικών πόλεων στα 25 εγκεκριμένα Δίκτυα, η Ελλάδα κατατάχθηκε τρίτη ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες στο πρόγραμμα (31 χώρες) ως προς τον συνολικό αριθμό εταίρων που συμμετέχουν στα νέα Δίκτυα Μεταφοράς. Μάθετε περισσότερα εδώ!
