Ενημερωτική ημερίδα με τίτλο «Το URBACT IV και η Νέα Πρόσκληση Σχηματισμού Δικτύων Μεταφοράς Καινοτομίας (ITNs)» πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου στον Κόμβο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας Innovathens της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων, με διοργανώτρια αρχή την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού του Σχεδιασμού, της Αξιολόγησης και της Εφαρμογής ΕΣΠΑ (ΕΥΣΣΑΕ) του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Στην εκδήλωση της ΕΥΣΣΑΕ παρευρέθηκαν εκπρόσωποι φορέων και οργανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς επίσης στελέχη εταιρειών παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών για τη διαχείριση αναπτυξιακών προγραμμάτων. Οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να λάβουν εξειδικευμένη και εμπεριστατωμένη πληροφόρηση σχετικά με τις σημαντικές προκλήσεις και ευκαιρίες που προσφέρονται στις ευρωπαϊκές πόλεις μέσα από το συγχρηματοδοτούμενο από εθνικούς και ενωσιακούς πόρους πρόγραμμα ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας URBACT IV (2021-2027) αλλά και, ειδικότερα, σχετικά με τη νέα πρόσκληση συμμετοχής και ένταξης στα Δίκτυα Μεταφοράς Καινοτομίας (ITNs), η οποία είναι ανοιχτή αυτήν την περίοδο προς υποβολή αιτήσεων από ενδιαφερόμενους φορείς και τοπικές αρχές στην ιστοσελίδα του URBACT (www.urbact.eu), με καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων την 20η Μαρτίου 2024.
Την ημερίδα άνοιξε με χαιρετισμό η προϊστάμενη της ΕΥΣΣΑΕ κ. Αργυρώ Ζέρβα, δίνοντας το στίγμα για τις φιλόδοξες προοπτικές που δημιουργούνται, κατά τη νέα προγραμματική περίοδο του URBACT (2021-2027), στους συμμετέχοντες στα ευρωπαϊκά συνεργατικά σχήματα ITNs, όπως επίσης για τον κομβικό και συντονιστικό ρόλο που διαδραματίζει η ΕΥΣΣΑΕ, ως Εθνικό Σημείο Επαφής για την Ελλάδα και την Κύπρο, στο συγκεκριμένο ενωσιακό εγχείρημα για την προώθηση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης στην ΕΕ.
Ακολούθως, αναλυτικές πληροφορίες για το πρόγραμμα URBACT IV και κατευθυντήριες γραμμές για τις διαδικαστικές προϋποθέσεις και τους όρους συμμετοχής στη νέα πρόσκληση σχηματισμού Δικτύων Μεταφοράς Καινοτομίας έδωσαν με τις εισηγήσεις τους η κ. Ματθίλδη Κωνσταντοπούλου, εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Επιτροπή Παρακολούθησης URBACT, και η κ. Μαρία Παπουτσή, στέλεχος της ΕΥΣΣΑΕ και Εθνικό Σημείο Επαφής URBACT για την Ελλάδα και την Κύπρο. Όπως χαρακτηριστικά τόνισαν και οι δύο ομιλήτριες, αποστολή του προγράμματος URBACT IV, και ειδικότερα των εταιρικών σχημάτων ITNs, αποτελεί η χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πόλεων στο πλαίσιο ενός μηχανισμού μεταφοράς, διάδοσης, διάχυσης και ανταλλαγής καλών πρακτικών και καινοτόμων ιδεών, που υλοποιήθηκαν με επιτυχία στο παρελθόν από πόλεις που συμμετείχαν σε έργα Αστικών Καινοτόμων Δράσεων (UIA) και οι οποίες προορίζονται πλέον να ηγηθούν των νέων δικτύων ITNs ως επικεφαλής εταίροι.
Ειδικότερα, η κ. Κωνσταντοπούλου αναφέρθηκε στις καινοτομίες του νέου προγράμματος URBACT, όπως είναι η συμμετοχή σε αυτό προενταξιακών χωρών (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Σερβία), η συμπληρωματικότητα δράσεων μεταξύ του URBACT IV και της Ευρωπαϊκής Αστικής Πρωτοβουλίας (EUI), η ενίσχυση του ρόλου των Εθνικών Σημείων Επαφής URBACT καθώς και η συνεργασία/ανάληψη του Εθνικού Σημείου Επαφής Αστικών Θεμάτων της EUI. Τόνισε, επίσης, τη σημασία της κεφαλαιοποίησης της τεχνογνωσίας που έχει παραχθεί διαχρονικά από την υλοποίηση προηγούμενων προγραμμάτων URBACT (από το 2002 έως το 2020) προκειμένου οι ευρωπαϊκές πόλεις να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στις νέες κοινωνικές προκλήσεις και τάσεις για πιο δίκαιες, πιο πράσινες, πιο έξυπνες και πιο παραγωγικές και ανθεκτικές πόλεις. Εν συνεχεία, παρουσίασε τους επίσημους στόχους του προγράμματος URBACT IV, προτεινόμενες δράσεις για την επίτευξη των εν λόγω στόχων, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, με όλες τις προσκλήσεις σχηματισμού θεματικών δικτύων (APN, TN, ITN), τις δράσεις ανάπτυξης ικανοτήτων και δεξιοτήτων και τις εορταστικές εκδηλώσεις σε ευρωπαϊκές πόλεις από τις αρχές του 2023 έως τα μέσα του 2029, όπως επίσης τον συνολικό προϋπολογισμό που θα χρηματοδοτήσει την εκτέλεση του προγράμματος, ύψους 108.063.537 ευρώ (άθροισμα κοινοτικής και εθνικής συμμετοχής).
Από την πλευρά της, η κ. Παπουτσή επεσήμανε την καινοτόμο μεθοδολογία του νέου URBACT, η οποία δομείται επάνω σε τρεις άξονες λειτουργίας, και πιο συγκεκριμένα στη δικτύωση ανάμεσα σε πόλεις και λοιπούς άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και οργανισμούς διακυβέρνησης, την ανάπτυξη ικανοτήτων, μέσω της δημιουργίας κοινοτήτων πρακτικής και μάθησης, την επικοινωνία και τον διαμοιρασμό της γνώσης, μέσω μηχανισμών πρόληψης, ενημέρωσης και διάδοσης πληροφοριών. Όπως τόνισε, με τη μέθοδο του URBACT IV εισάγεται μια ολοκληρωμένη τεχνική προσέγγιση για την προαγωγή της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, προωθείται η έμπρακτη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών στις δράσεις του προγράμματος και η ουσιαστική ενεργοποίηση των δυνητικών δικαιούχων και των πολιτών, ενισχύονται οι διακρατικές ανταλλαγές μέσω της στενής διασύνδεσης των πόλεων και των αμοιβαίων μαθησιακών διαδικασιών από ομοτίμους, ενώ παρέχεται, επίσης, τεχνική υποστήριξη στους τομείς του σχεδιασμού, της εφαρμογής και της ανάπτυξης μέτρων δημόσιας πολιτικής για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη με εμπειρογνώμονες δικτύων, σύγχρονες μεθόδους και εργαλεία αιχμής και διαδικασίες εκμάθησης στην πράξη.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν οι προτάσεις των επικεφαλής εταίρων για τον σχηματισμό των νέων Δικτύων Μεταφοράς Καινοτομίας. Πρόκειται για 22 ευρωπαϊκές πόλεις που πραγματοποίησαν μία καινοτόμο δράση του προγράμματος UIA, την περίοδο 2014-2020, και οι οποίες έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους να ηγηθούν ενός δικτύου ITN, σε θεματικές κατηγορίες όπως η ενσωμάτωση μεταναστών και προσφύγων, η στέγαση, η ψηφιακή μετάβαση, η πολιτιστική κληρονομιά, η αστική φτώχεια, η βιώσιμη χρήση γης (φυσικές λύσεις), η κυκλική οικονομία, κ.ά. Μεταξύ των 22 ευρωπαϊκών πόλεων που προτίθενται να ηγηθούν ενός δικτύου ITN είναι και η πόλη του Πειραιά, η οποία ολοκλήρωσε πρόσφατα με επιτυχία την καινοτόμο δράση με τίτλο «BeSecure-FeelSecure» (BFSF), ένα συγχρηματοδοτούμενο αναπτυξιακό έργο που αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου φυσικής και ψηφιακής ασφάλειας με στόχο τη μείωση της τοπικής εγκληματικότητας, ούτως ώστε ο Πειραιάς να γίνει μια πόλη ασφαλέστερη για τους δημότες και τους επισκέπτες του και να αποτελέσει έναν ελκυστικότερο τουριστικό προορισμό.
Επιπλέον, παρουσιάστηκαν εμπειρικά παραδείγματα από τα πιλοτικά δίκτυα ITNs που υλοποιήθηκαν κατά την περασμένη προγραμματική περίοδο (2014-2020), όπως το δίκτυο έξυπνης εξειδίκευσης για τη βιομηχανική και ψηφιακή μετάβαση «As transfer», με επικεφαλής εταίρο την ισπανική πόλη του Μπιλμπάο, το δίκτυο απελευθέρωσης της κοινωνικής και οικονομικής καινοτομίας «Use it», με επικεφαλής εταίρο τη βρετανική πόλη του Μπέρμιγχαμ, το δίκτυο καινοτόμων προσεγγίσεων σε περιαστικές αγροτικές περιοχές «Next Agri», με επικεφαλής εταίρο την ιταλική πόλη του Μιλάνο, και το δίκτυο καινοτόμου τοπικής σύμπραξης δημοσίου τομέα, ιδιωτικού τομέα και πολιτών για την ενεργειακή διακυβέρνηση «Vilawatt», με επικεφαλής εταίρο την ισπανική πόλη του Βιλαντεκάνς και συμμετέχοντα εταίρο στο δίκτυο, από πλευράς Ελλάδας, τον δήμο Τρικάλων.
Στο τέλος της εκδήλωσης, το Εθνικό Σημείο Επαφής URBACT για την Ελλάδα και την Κύπρο προσέφεραν πρακτικές οδηγίες και χρηστικές συμβουλές προς τους ενδιαφερόμενους σχετικά με τη δομή και τη λειτουργία των δικτύων ITNs στο πλαίσιο της τρέχουσας πρόσκλησης, τη διαδικασία εκδήλωσης ενδιαφέροντος και συμμετοχής σε αυτά καθώς και τις προϋποθέσεις ένταξης των τοπικών έργων και δράσεων καινοτομίας σε καθεστώς χρηματοδότησης. Πιο συγκεκριμένα, δόθηκαν αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο υποβολής αιτήσεων, το πλάνο σχεδιασμού και υλοποίησης δράσεων των δικτύων (μια πορεία 24 μηνών, 8 τριμήνων και 3 σταδίων εφαρμογής, από τον Σεπτέμβριο του 2024 έως τον Αύγουστο του 2026), τη διαδικασία εύρεσης επικεφαλής εμπειρογνώμονα δικτύου, τη διάρθρωση των εταιρικών σχημάτων (5-7 εταίροι ανά σχήμα) και τα κριτήρια επιλεξιμότητας και αξιολόγησης των προτάσεων για τη σύσταση των δικτύων μεταφοράς καινοτομίας, τους κύριους δικαιούχους φορείς του προγράμματος (πόλεις, περιφέρεις, δήμοι, πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, κ.ά.) και τις θεματικές κατηγορίες πάνω στις οποίες δύνανται να δραστηριοποιηθούν (π.χ. πράσινη μετάβαση, ισότητα των φύλων, ψηφιακός μετασχηματισμός), τους οικονομικούς πόρους για την υποστήριξη της λειτουργίας των δικτύων (έως 550.000 ευρώ ο διαθέσιμος προϋπολογισμός ανά δίκτυο, συμπεριλαμβανομένης της εθνικής χρηματοδότησης), όπως επίσης τη διαδικασία ελέγχου, πιστοποίησης και επαλήθευσης των δαπανών των φορέων από την Ειδική Υπηρεσία «Αρχή Πιστοποίησης και Εξακρίβωσης Συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων» του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
