W latach 2018-19 borykaliśmy się w Polsce z wieloma problemami związanymi z gospodarką odpadami, takimi jak pożary składowisk często rozniecanymi przez tzw. mafie śmieciowe, nielegalnymi składowiskami, porzuconymi odpadami itp. Również wiedza na temat segregacji odpadów nie była wystarczająca.
|
|
|
Pożar składowiska odpadów w Zgierzu, |
|
|
|
Źródło: Wikimedia, Józef Burszta, Archiwum Cyfrowe |
Nasza współpraca z miastem Santiago de Compostela rozpoczęła się w drugiej połowie 2017 roku. Otrzymaliśmy wtedy propozycję przystąpienia do drugiej fazy projektu "Tropa Verde - nagradzamy recykling!". W styczniu 2018 roku dostaliśmy wiadomość z Santiago, że wniosek został rozpatrzony pozytywnie.
W kwietniu 2018 roku projekt otrzymał dofinansowanie z UE w ramach "Sieci Transferu" programu URBACT III. Pierwsza faza projektu była realizowana przez Santiago de Compostela (LP - Partner Wiodący) oraz dwie dzielnice - Pavlos Melas (Saloniki, Grecja) i Zuglo 14 (Budapeszt, Węgry). W czerwcu 2018 roku wzięliśmy udział w pierwszym spotkaniu partnerów w Budapeszcie. Na spotkaniu okazało się, że podobne problemy związane z gospodarowaniem odpadami pojawiają się w całej UE i część z nich jesteśmy w stanie ograniczyć dzięki naszej międzynarodowej współpracy. Zgodziliśmy się również co do naszego wspólnego celu: promowania bardziej odpowiedzialnych zachowań, związanych z recyklingiem.
W grudniu 2018 roku projekt został uruchomiony w naszej aglomeracji. Zdawaliśmy sobie sprawę, że otrzymujemy kompleksowe, uniwersalne narzędzie gotowe do wdrożenia, ale też zaczęliśmy się zastanawiać, jak dostosować je do naszych lokalnych warunków.
W tym samym czasie zaczęło działać co najmniej 5 innych projektów związanych z gospodarką odpadami i współfinansowanych ze środków UE w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego (Opolskie RPO). Projekty dotyczyły budowy nowych punktów selektywnego zbierania odpadów, a także kampanią informacyjną skierowana do mieszkańców i doskonale wpisały się w działania podejmowane w ramach projektu Tropa Verde.
Misja projektu Tropa Verde, Dlaczego?
Celem głównym było powstanie lokalnego ruchu obywatelskiego, skupiającego ludzi biorących odpowiedzialność za stan środowiska naturalnego.
|
Tropa = oddział, grupa, paczka przyjaciół |
|
|
|
"Poniedziałki zazwyczaj są trudne, ale idea nagradzania ludzi i określenie najlepszego system recyklingu jest zadaniem trudniejszym niż myślałam. Gdy platforma Tropa Verde zaczęła funkcjonować w polskich realiach okazało się, że jest już bliżej niż dalej". - powiedziała Iwona Kowalczuk, naczelnik Wydziału Gospodarki Odpadami Urzędu Miasta Opola. |
|
|
|
"Tropa Verde" to bardzo dobry pomysł. Proste słowa "Nagradzamy recykling!" w pełni oddają ideę projektu. Poszerza ono świadomość mieszkańców z zakresu selektywnej gospodarki odpadami. Platforma Tropa Verde jest po prostu świetna. Francuski system gospodarowania odpadami robi ogromne wrażenie! Wow! Brawo! Musimy się wiele nauczyć i wdrożyć niektóre pomysły jak najszybciej! Minimalizacja produkcji odpadów jest równie ważna jak ich segregacja. Wszędzie należy promować opakowania zwrotne i racjonalną konsumpcję, aby uniknąć ogromnego strumienia odpadów" - powiedział jeden z naszych kluczowych interesariuszy Andrzej Brzezina - II Zastępca Burmistrza Miasta i Gminy Krapkowice.
|
Projekt Tropa Verde stał się dla nas okazją na prowadzenie aktywniejszej działalności proekologicznej na poziomie lokalnym. Rezultaty działań podjętych przez partnera wiodącego z Santiago de Compostela wskazały, że mamy do czynienia z "przemyślanym" całościowo projektem, zapewniającym prowadzenie różnorodnych działań (strona internetowa, media społecznościowe, akcje uliczne, kampanie informacyjne itp.).
Uświadomiliśmy sobie, że może to znacząco pomóc nam w promowaniu punktów zbiórki i idei segregacji odpadów. Stanowiło to również uzupełnienie działań podejmowanych w ramach innych projektów z zakresu gospodarowania odpadami, współfinansowanych ze środków UE w ramach RPO Województwa Opolskiego oraz URBACT ("Resourceful Cities"). Projekt Tropa Verde doskonale wpisał się w nasze realia, gdyż pozwolił na promocję nowych punktów selekcji powstających obecnie w naszej aglomeracji. Stało się jasne, że drugim rezultatem projektu będzie wprowadzenie narzędzi cyfrowych, które pozwolą rzetelne obliczyć ilości odpadów przekazywanych do punktów selekcji.
Transfer wiedzy okazał się bardzo efektywny. Przyczyniło się do tego duże zaangażowanie pracowników partnera wiodącego, eksperta zewnętrznego oraz Krajowego Punktu URBACT w Polsce. Wszystkie spotkania międzynarodowe (Budapeszt, Santiago de Compostela, Guimaraes, Opole, Nicea) były doskonałą okazją do wzajemnego poznania się, wymiany doświadczeń i podpatrzenia dobrych rozwiązań stosowanych przez partnerów. Podczas naszych spotkań z lokalnymi interesariuszami zawsze staraliśmy się informować członków o dobrych praktykach wypracowanych przez naszych partnerów projektowych.
Nasz proces uczenia się i transferu dobrej praktyki Tropa Verde przebiegał dość sprawnie do momentu uderzenia pandemii Covid-19, która oczywiście spowodowała pewne opóźnienia i trudności. Uniemożliwiła na przykład bezpośrednie spotkania ze sponsorami, które zaplanowaliśmy na okres od kwietnia do września 2020 roku, jak również inne wcześniej zaplanowane działania lokalne wymagające fizycznego spotkania.
Dlatego w 2020 roku musieliśmy skupić się na działaniach online.
Wsparcie URBACT
|
|
|
"Pandemia COVID-19 pokrzyżowała nam plany szybkiej realizacji projektu na poziomie lokalnym. Najważniejsze zadania, czyli około 100 spotkań z potencjalnymi sponsorami i pracownikami Zielonych Punktów, musieliśmy odłożyć na bliżej nieokreśloną przyszłość. Nasze plany dodatkowo skomplikowało czasowe zamknięcie zielonych punktów i obawy ludzi przed odwiedzaniem takich miejsc. Dlatego musieliśmy dostosować się do nowej sytuacji i skupić się na działaniach online." - powiedział Mateusz Huk, koordynator projektów w Aglomeracji Opolskiej. |
Pomoc Yvana Corbata - naszego Eksperta Wiodącego URBACT była ogromnym wsparciem w procesie uczenia się. Nasz ekspert zaoferował nam pełne profesjonalne wsparcie metodyczne i praktyczne. Był on również łącznikiem pomiędzy nami a Sekretariatem URBACT w Paryżu, jak również wyjaśnił nam wszystkie szczegóły metodyki programu.
Na poziomie krajowym, mieliśmy znaczącą pomoc ze strony zespołu Aldo Vargas-Tetmajera z Krajowego Punktu URBACT Polska (KPU). Pomoc ta polegała na stałym wsparciu z ich strony, jak również na ich udziale na spotkaniach LGU. Przedstawiciele KPU umożliwili nam nawiązanie współpracy z polskimi partnerami z innych sieci URBACT oraz dali nam możliwość prezentacji projektu szerokiemu audytorium na webinariach Związku Miast Polskich (na których uczestniczyli przedstawiciele z ponad 400 polskich miast).
Natomiast eksperci Sekretariatu URBACT wzięli udział w Poland Campus (kwiecień 2019) oraz w warsztatach w Nicei (grudzień 2019). Podczas Campusu w Łodzi, eksperci URBACT przeprowadzili bardzo ciekawe i praktyczne warsztaty dla polskich partnerów projektu. W czerwcu 2020 roku wzięliśmy udział w spotkaniu online z polskimi partnerami innych projektów proekologicznych realizowanych w ramach programu URBACT. Spotkanie zostało zorganizowane przez Krajowy Punkt URBACT w Polsce (KPU).
Wnioski
Proces adaptacji i transferu Dobrej Praktyki Tropa Verde do Aglomeracji Opolskiej był w pełni zgodny z naszymi oczekiwaniami. Jedynym rozczarowaniem w trakcie trwania projektu było małe zainteresowanie mniejszych miejscowości oraz komplikacje związane z pandemią.
Obecnie jesteśmy w pełni gotowi do realizacji projektu w okresie jego trwania. Mamy również zabezpieczone w budżecie środki na realizację projektu w tym okresie. Naszym zdaniem rezultaty projektu mogą być łatwo przeniesione do innych miast w Unii Europejskiej.
Tropa Verde jest uniwersalnym narzędziem, które może pomóc przyzwyczaić ludzi do segregacji i postrzegania odpadów jako surowców wtórnych, a nie śmieci.
Nota od Krajowego Punktu URBACT: Sieć Tropa Verde zakończyła swoją działalność w połowie 2021 r. co stanowiło przedłużenie o pół roku przewidzianego czasu trwania projektu, ze względu na opóźnienia wynikające z sytuacji pandemicznej. Obecnie Aglomeracja Opolska realizuje działania wpisane w Zintegrowanym Planie Działania a samo miasto Opole, będące członkiem Lokalnej Grupy URBACT tej sieci kontynuuje wysiłki w ramach kolejnego projektu URBACT “Resourceful Cities” o bardzo podobnym zakresie tematycznym.
