Ενεργειακές Πρωτοβουλίες Κοινοτικής Ιδιοκτησίας
Οι ενεργειακές κοινότητες διαθέτουν μεγάλη δυναμική όσον αφορά την επίτευξη πιο ασφαλών, οικονομικά προσιτών και πιο καθαρών ενεργειακών συστημάτων στην Ευρώπη. Ελάτε να ανακαλύψουμε πώς δύο πόλεις υποστηρίζουν τις τοπικές τους κοινότητες για να μειώσουν την ενεργειακή φτώχεια και να διασφαλίσουν καλύτερη ενεργειακή αποτελεσματικότητα, χαμηλότερους λογαριασμούς, χαμηλότερη ενεργειακή φτώχεια και περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης σε πράσινες βιομηχανίες.
#1 - Caldes de Montbui (Ισπανία)
Η Καλή Πρακτική La CEL de Caldes έχει δημιουργήσει 18 φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις που μοιράζονται μεταξύ 300 οικογενειών στη μητροπολιτική περιοχή της Βαρκελώνης. Αυτή η πρωτοβουλία επιτρέπει στους πολίτες να παράγουν, να διαχειρίζονται και να καταναλώνουν ανανεώσιμη ενέργεια, και επιπλέον, να αναλαμβάνουν συλλογική ιδιοκτησία της φωτοβολταϊκής υποδομής. Αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και προωθώντας την αυτοκατανάλωση, το έργο ενδυναμώνει τους κατοίκους, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση από εξωτερικούς παρόχους ενέργειας.
Η κοινοτική προσέγγιση δεν αυξάνει μόνο την προσβασιμότητα και την ενεργειακή αυτονομία, αλλά ενισχύει επίσης την τοπική οικονομία και καταπολεμά την ενεργειακή φτώχεια. Αναφορικά, η La CEL de Caldes αποτελεί μέρος του τοπικού Σχεδίου Δράσης για το Κλίμα. Ένα Γραφείο Δράσης για το Κλίμα, ενεργό από το 2020, ήταν θεμελιώδες για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ενεργειακή απόδοση και έχει γίνει καταλύτης για ιδιωτικές εγκαταστάσεις, οι οποίες έχουν αυξηθεί εκθετικά σε αριθμό και ισχύ: σήμερα, το 12% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται η πόλη παράγεται τοπικά και βιώσιμα.
#2 - Hrastnik (Σλοβενία)
Η Ενεργειακή Κοινότητα Solar School συνιστά την πρώτη συνεταιρικά αναπτυγμένη πρωτοβουλία για αυτοκατανάλωση ηλιακής ενέργειας, εξοπλίζοντας 16 νοικοκυριά, τρία δημόσια κτήρια και δύο επιχειρήσεις. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ σε σχολικά κτήρια, επιτρέποντας στους μαθητές, τους δασκάλους και τους τοπικούς φορείς να επωφεληθούν άμεσα από την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας. ΟΙ κάτοικοι της πόλης συνεισφέρουν ενεργά στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας -δεν είναι πλέον απλοί "καταναλωτές" ενέργειας, αλλά "παραγωγοί-καταναλωτές".
Αυτή η πρωτοβουλία έχει εισάγει ένα νέο μοντέλο εταιρικής σχέσης μεταξύ του λαού και της κοινοτικής ιδιοκτησίας: εμπλέκει μια τοπική ένωση, το δήμο, αλλά και την τοπική κοινότητα. Στην πραγματικότητα, ένας συνεταιρισμός διαχειρίζεται την εγκατάσταση ενός κοινοτικού σχεδίου για αυτοκατανάλωση ηλιακής ενέργειας διασφαλίζοντας πως τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη της ηλιακής ενέργειας παραμένουν εντός της κοινότητας. Σήμερα, ένας ηλιακός σταθμός παραγωγής ενέργειας 300 kW μειώνει την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, ενθαρρύνοντας άλλους δήμους που επιδιώκουν να ενισχύσουν την τοπική ενεργειακή ανθεκτικότητα.
Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα για την πόλη σας;
Αφενός, η Καλή Πρακτική La CEL de Caldes δείχνει πώς μια ενεργειακή κοινότητα μπορεί να παρέχει διαφορετικές μεθόδους για να εξυπηρετήσει διαφορετικές ομάδες-στόχους και κοινωνικοοικονομικές ομάδες, φέρνοντας διαφοροποιημένες ενεργειακές λύσεις στο τοπικό επίπεδο. Αφετέρου, ο ενεργειακός συνεταιρισμός Green Hrastnik αποτελεί ένα πρωτοποριακό μοντέλο για τη δημοκρατική διακυβέρνηση κοινών αγαθών, όπως η ενέργεια, για να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν μένει πίσω.
Οι πόλεις μπορούν να αναπαράγουν αυτά τα μοντέλα ενισχύοντας τις εταιρικές σχέσεις μεταξύ των τοπικών κυβερνήσεων, των συνεταιρισμών και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, διασφαλίζοντας την ευρεία συμμετοχή της κοινότητας σε λύσεις ανανεώσιμης ενέργειας.
Πρωτοπορώντας στην αποτελεσματικότητα της δημόσιας ενέργειας
Τα κτήρια είναι υπεύθυνα για το 40% της ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ και το 36% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ωστόσο το 75% του κτηριακού αποθέματος παραμένει ενεργειακά αναποτελεσματικό. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση ενός βιώσιμου, ισότιμου και ανθεκτικού μέλλοντος για τις ευρωπαϊκές πόλεις. Ειδικότερα, το Βουκουρέστι (Ρουμανία) και το Karlovac (Κροατία) έχουν υιοθετήσει μία ολοκληρωμένη προσέγγιση που τονώνει την ανάπτυξη θέσεων εργασίας, ενισχύοντας την ποιότητα της εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και προωθώντας την κοινοτική συμμετοχή.
#3 - Βουκουρέστι (Ρουμανία)
Η μετατροπή ενός σχολείου στο Βουκουρέστι σε ένα κτήριο σχεδόν μηδενικών εκπομπών συνιστά παράδειγμα για το πώς μια πόλη μπορεί να σχεδιάσει ενεργειακές λύσεις. Ένα σχολείο στη γειτονιά District 6 έχει ανακαινιστεί με προηγμένα μέτρα ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της βελτιωμένης μόνωσης, ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης και εγκαταστάσεων ηλιακών πάνελ.
Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει επίσης ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για όλους τους μαθητές, που περιλαμβάνει διαδραστικές εκπαιδευτικές συνεδρίες, διδάσκοντας τη σημασία της αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και ενσωματώνοντας ψηφιακές τεχνολογίες στα σχολικά προγράμματα. Το έργο μειώνει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές Διοξειδίου του Άνθρακα, με μια ολοκληρωμένη προσέγγιση αστικής ανάπτυξης. Δεδομένου πως τα μετασχηματισμένα δημόσια κτίρια είναι επίσης ενσωματωμένα σε τοπικές ενεργειακές κοινότητες, οι γύρω περιοχές είναι σε θέση να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα και να γίνουν ‘Θετικές Ενεργειακές Περιοχές’.
Τον Νοέμβριο του 2024, το Βουκουρέστι φιλοξένησε ένα EU City Lab που οργανώθηκε από το URBACT και την Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία (EUI). Η εκδήλωση υποδέχθηκε συμμετέχοντες από 11 κράτη μέλη της ΕΕ, θέτοντας ένα πλαίσιο για την ενεργειακή χρηματοδότηση στην Ευρώπη και παρουσιάζοντας τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά πλαίσια, πόρους και εργαλεία.
#4 - Karlovac (Κροατία)
Η Καλή Πρακτική SolariKA περιλαμβάνει την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλιακής ενέργειας σε εκπαιδευτικά ιδρύματα μέσω 14 πιλοτικών προγραμμάτων. Το Πρόγραμμα αποτελεί ένα από τα ορόσημα του προσφάτως υιοθετημένου Σχεδίου Δράσης της πόλης για τη Βιώσιμη Ενέργεια και το Κλίμα (SECAP), το οποίο θέτει στόχους προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και οι εκπομπές Διοξειδίου του Άνθρακα περισσότερο από 40% μέχρι το 2030.
Η πρωτοβουλία αυτή πραγματοποιεί ενεργειακά αποτελεσματικές ανακαινίσεις σε κτήρια με πολλά διαμερίσματα και δημόσια ιδρύματα, μειώνοντας τα κόστη του ηλεκτρισμού και συμβάλλοντας στους κλιματικούς στόχους. Αυτή η πρακτική αφορά κυρίως τους ιδιοκτήτες ακινήτων, όσους χρησιμοποιούν τα κτήρια όπου η ανανεώσιμη ενέργεια εγκαθίσταται και την πόλη, η οποία διαχειρίζεται τον προϋπολογισμό και τα έξοδα των ιδρυμάτων.
Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα για την πόλη σας;
Όπως αποδεικνύεται στο Βουκουρέστι και το Karlovac, η ανακαίνιση σχολείων και δημόσιων κτηρίων με ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες και ηλιακή ενέργεια μπορεί να μειώσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος και τις εκπομπές.
Μεταξύ των συμπερασμάτων από τις δύο παρουσιαζόμενες πρακτικές, το Βουκουρέστι προσφέρει μια προσέγγιση πολλαπλών ενδιαφερομένων φορέων, η οποία περιλαμβάνει εκπαιδευτικά ιδρύματα, κατοίκους, ΜΚΟ, δασκάλους, μαθητές, τοπικούς αξιωματούχους, ειδικούς επικοινωνίας και επαγγελματίες του ιδιωτικού τομέα. Με την ενσωμάτωση λύσεων ηλιακής ενέργειας στις δημόσιες υποδομές, το Karlovac παρουσιάζει ένα επεκτάσιμο και οικονομικά αποδοτικό μοντέλο για πόλεις που επιδιώκουν να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση στα δημοτικά κτίρια. Το Karlovac έχει επίσης δείξει πώς η πολιτική βούληση και ο μακροπρόθεσμος στρατηγικός σχεδιασμός μπορούν να οδηγήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενεργειακή μετάβαση.
Συμπεριληπτική ενεργειακή μετάβαση
Η υιοθέτηση ηλιακών πάνελ αποτελεί μία νίκη για την καθαρή ενέργεια και τις οικονομίες των νοικοκυριών, αλλά μπορεί και να προκαλέσει ακούσιες συνέπειες στις πόλεις, καθώς οι παραδοσιακοί διαχειριστές του δικτύου παροχής ενέργειας χάνουν πελάτες και αυξάνουν τις τιμές ως μέτρο προσαρμογής, επηρεάζοντας έτσι τις πιο ευάλωτες μερίδες του πληθυσμού. Επομένως, είναι κρίσιμο η ενεργειακή μετάβαση να είναι συμπεριληπτική και να μην ενισχύει τις υφιστάμενες ανισότητες. Για την πόλη Χετάφε, η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας απαιτούσε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει εξελιγμένες ψηφιακές τεχνολογίες, κοινωνικές πολιτικές, μέτρα ενεργειακής αποτελεσματικότητας και ενεργή κοινοτική συμμετοχή.
#5 - Χετάφε (Ισπανία)
Η Καλή Πρακτική Energy Poverty Intelligence Unit (EPIU) αντιμετωπίζει την ενεργειακή φτώχεια μέσω πολιτικών που βασίζονται σε δεδομένα χρησιμοποιώντας μηχανική μάθηση και τεχνητή νοημοσύνη για να ανακαλύψει την πλήρη έκταση της ενεργειακής φτώχειας. Η EPIU παρέχει προσαρμοσμένες λύσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, που εκτείνονται από απλά μέτρα μέχρι σύνθετες ανακαινίσεις κτηρίων, που εξυπηρετούν τις ειδικές ανάγκες των διαφορετικών ομάδων.
Συνδυάζοντας την τεχνολογική καινοτομία με την ενεργή κοινοτική συμμετοχή, η Χετάφε εξασφαλίζει πως οι ευάλωτοι πληθυσμοί λαμβάνουν υποστήριξη στο να μειώνουν τους ενεργειακούς λογαριασμούς τους και να βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης. Η πρωτοβουλία επίσης ενσωματώνει τη διατομεακή συνεργασία περιλαμβάνοντας ένα υπουργικό ινστιτούτο, την περιφέρεια, μια τράπεζα, δύο τοπικές ΜΚΟ και μια ιδιωτική εταιρία που λειτουργεί ως σύμβουλος.
Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα για την πόλη σας;
Η EPIU της Χετάφε συνιστά μια επεκτάσιμη πρακτική που διευθετεί την ενεργειακή φτώχεια μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που συνδυάζει εξελιγμένες ψηφιακές τεχνολογίες, κοινωνικές πολιτικές, μέτρα ενεργειακής αποτελεσματικότητας και ενεργή κοινοτική συμμετοχή. Οι πόλεις μπορούν να υιοθετήσουν παρόμοιες στρατηγικές με προσπάθειες ψηφιοποίησης για την αξιοποίηση δεδομένων, προκειμένου να ταυτοποιήσουν ευάλωτα νοικοκυριά και να εφαρμόσουν στοχευμένες επεμβάσεις που βελτιώνουν την πρόσβαση στην ενέργεια και καταπολεμούν την ενεργειακή φτώχεια για όσους το έχουν ανάγκη.
Ανακαλύψτε περισσότερα στην ηλεκτρονική βάση Καλών Πρακτικών URBACT
Οι Καλές Πρακτικές που παρουσιάστηκαν σε αυτό το άρθρο αποδεικνύουν πως οι πόλεις διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση. Είτε μέσω κοινοτικά καθοδηγουμένων πρωτοβουλιών, ανακαινίσεις δημόσιων κτηρίων, ή συμπεριληπτικές και βασισμένες σε δεδομένα πολιτικές που αντιμετωπίζουν την ενεργειακή φτώχεια, αυτές οι λύσεις παρέχουν πρακτικά μοντέλα στους ηγέτες των πόλεων.
Επισκεφτείτε την ηλεκτρονική βάση Καλών Πρακτικών URBACT και εξερευνήστε πώς άλλες πόλεις εφαρμόζουν επιτυχώς στρατηγικές και λύσεις σε ποικίλα ζητήματα: από την ενεργειακή αποτελεσματικότητα στην κινητικότητα, τη νεανική συμμετοχή, την κλιματική δράση, και πολλά άλλα. Σημειώνεται πως όλες οι Καλές Πρακτικές URBACT έχουν επιλεγεί βάσει αξιολόγησης από εμπειρογνώμονες της κάθε πρακτικής: τοπικός αντίκτυπος, έκταση των σχετικών συμμετοχικών και ολοκληρωμένων προσεγγίσεων, καθώς και την πιθανή μεταφορά σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από τις 116 Καλές Πρακτικές που επιλέχθηκαν το 2024 θα παρευρεθούν στο URBACT City Festival 2025 στο Βρότσλαβ της Πολωνίας, που θα πραγματοποιηθεί στις 8-10 Απριλίου. Η περίοδος εγγραφών έχει τελειώσει, ωστόσο μπορείτε να παρακολουθείτε τους δίαυλους επικοινωνίας του URBACT για ενημερώσεις σχετικά με την εκδήλωση αλλά και σχετικά με τη νέα προκήρυξη για Δίκτυα Μεταφοράς (Transfer Networks).
