Δημιουργώντας τη σύνδεσή σας: 8 καλές πρακτικές του URBACT για βιώσιμη κινητικότητα

#1 - Σαραγόσα (Ισπανία)

Το Πρόγραμμα STARS Zaragoza έχει απευθυνθεί σε 12.000 μαθητές/τριες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέσω μιας συμμετοχικής προσπάθειας χρήσης μη-ρυπογόνων μέσων μετακίνησης. Εστιάζοντας στην προώθηση της αυτόνομης μετακίνησης των μαθητών, οι αρχές της πόλης έχουν πετύχει αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Τα ποικίλα αυτά  επιτεύγματα περιλαμβάνουν: (i) τη δημιουργία μαθητικών ομάδων που προωθούν τη χρήση ποδηλάτων, υποστηριζόμενες από δίκτυο εκπαιδευτικών; (ii) την εισαγωγή προτύπων γυναικείας ποδηλασίας; (iii) τη σχεδίαση εξατομικευμένων διαδρομών προς το σχολείο. 

Ο αντίκτυπος του Προγράμματος STARS Zaragoza δεν περιορίζεται στο τοπικό επίπεδο. Χάρη στη συνεργασία ανάμεσα στην τοπική, περιφερειακή και κρατική διοίκηση και τους δημόσιους φορείς, το Πρόγραμμα αποτελεί σημαντική ένδειξη επιτυχημένης πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. 

#2 - Ευρωμητρόπολη Στρασβούργου (Γαλλία) 

Η ποδηλασία δεν είναι μόνο μη-ρυπογόνα, είναι και οικονομικά προσιτή για τους περισσότερους ανθρώπους. Η πρακτική αυτή υποστηρίζει επίσης τη μεταφορά με ποδήλατο, αλλά σε αντίθεση με τη Σαραγόσα, επικεντρώνεται σε επαγγελματίες. Το Au boulot à vélo ή ¨Πρόκληση πήγαινε στη δουλειά με ποδήλατο", εφαρμόζεται σε συνεργασία με μια τοπική ΜΚΟ. Η ετήσια εκστρατεία, που διαρκεί όλο τον Ιούνιο, πραγματοποιείται σε στενή συνεργασία με τοπικές ποδηλατικές κοινότητες και εταιρίες. 

Με 17.000 συμμετέχοντες στη πιο πρόσφατη δράση, με περισσότερες από τις μισές να είναι γυναίκες, ο αντίκτυπος της δράσης αναπτύσσει ταχεία δυναμική. Είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο πως το Πρόγραμμα έχει μετρήσει πάνω από 2.000 συμμετέχοντες που ποτέ προηγουμένως δεν χρησιμοποιούσαν το ποδήλατο για να μετακινηθούν προς τον χώρο εργασίας τους. Το Πρόγραμμα αποδεικνύει σε πολλούς πως η μετακίνηση στην εργασία με ποδήλατο είναι και εφικτή και επιθυμητή.

#3 - Φαέντσα (Ιταλία) 

Το Πρόγραμμα "Bike To Work" αποτελεί μία ακόμα Καλή Πρακτική, που συγχρηματοδοτείται από το Δήμο της Φαέντσα και την Περιφέρεια Εμίλια Ρομάνα. Αξιοποιεί βασικά κίνητρα όπως η αποζημίωση των αποστάσεων που διανύονται με ποδήλατο, ανταγωνιστικά συστήματα κατάταξης και επιβράβευσης, όλα μέσω μιας ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής. 

Μέχρι στιγμής, έχει καταγραφεί μια συνολική απόσταση ποδηλασίας που αντιστοιχεί σε 15 φορές την περίμετρο της Γης! Οι συμμετέχοντες με τις καλύτερες επιδόσεις βραβεύονται από την τοπική κυβέρνηση σε μια δημόσια εκδήλωση.

#4 - Hannut (Βέλγιο)

Η εφαρμογή "Ride and Buy" αποτελεί μια εξειδικευμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα παροχής κινήτρων για βιώσιμη αστική μετακίνηση. Η εφαρμογή παρακινεί μαθητές να μετακινούνται στο σχολείο με ποδήλατο, συνοδευόμενοι από τους γονείς τους, και προσφέρει δυνατότητα  δοκιμής και εκπτώσεις σε ηλεκτρικά ποδήλατα. Επιπρόσθετα, προσφέρει εκπτωτικά κουπόνια, βάσει των αποστάσεων που διανύθηκαν με ποδήλατο, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε τοπικά καταστήματα.

Σε πλήρως συνεργατικό πνεύμα, η ιδέα που γεννήθηκε από την τοπική νεανική κοινότητα, υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της πόλης και των περιφεριακών αρχών. 

Ποιο είναι το βασικό δίδαγμα για την πόλη σας; 

Η στόχευση και ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών απαιτεί βαθιά κατανόηση των ατομικών κινήτρων και προσδοκώμενων οφελών. Για τις προαναφερθείσες πρακτικές, η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς υπήρξε απολύτως κρίσιμη για την ενίσχυση των λύσεων κινητικότητας, συνδέοντας τες με τα σχετικά στρατηγικά πλαίσια. Αυτό έχει εξασφαλίσει τη μακροβιότητα τέτοιων πρωτοβουλιών πέρα από τους πολιτικούς κύκλους. Τέτοιες πρακτικές έχουν ήδη εμπνεύσει παραλλαγές, στην εφαρμογή των οποίων συμμετέχουν τοπικές επιχειρήσεις, σχολεία, ακόμα και γειτονικοί δήμοι. 

On-demand λύσεις υπαίθριας κινητικότητας

Η παροχή συμβατικής δημόσιας συγκοινωνίας μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη σε περιοχές με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού. Στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο, η διασύνδεση υπαίθριων διασκορπισμένων περιοχών μέσω λύσεων κινητικότητας και διάθεσης πόρων, αποτελεί απαιτητικό ζήτημα. Δύο από τις πρόσφατα επιλεγμένες Καλές Πρακτικές του URBACT αντιμετωπίζουν αυτή την πρόκληση υποστηρίζοντας λύσεις κινητικότητας κατόπιν ζήτησης (on-demand).

#5 - Βιζέου (Πορτογαλία)

Η πρωτοβουλία "Ir e Vir" επιτρέπει στους κατοίκους 13 δήμων της περιφέρειας να προγραμματίζουν διαδρομές μέσω μιας δωρεάν τηλεφωνικής γραμμής. Η μετακίνηση, που εκτελείται από ταξί, είναι διαθέσιμη μόνο κατόπιν ζήτησης και αποκλειστικά προς προκαθορισμένες στάσεις σύμφωνα με ένα πρόγραμμα, και εφόσον δεν υπάρχει διαθέσιμη δημόσια συγκοινωνία εκείνη τη στιγμή. Αυτή η υπηρεσία προσφέρει προσβασιμότητα σε τιμές ισοδύναμες με εκείνες των λεωφορείων, βελτιστοποιώντας ταυτοχρόνως τις διαδρομές ανάλογα με τις κρατήσεις, που πρέπει να γίνονται μια μέρα πριν τη μετακίνηση. 

#6 - Κοΐμπρα (Πορτογαλία) 

Η πρωτοβουλία "SIT FLEXI" παρέχει παρόμοιες υπηρεσίες στους κατοίκους - εκτελείται επίσης από ταξί, μόνο κατόπιν κράτησης. Η λύση αυτή, προβλέπει επίσης και τη διαλειτουργικότητα με άλλες υπηρεσίες κινητικότητας. Ο προγραμματισμός δρομολογίων και ο σχεδιασμός των στάσεων αναπτύσσονται συνεργατικά λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και επιθυμίες των κατοίκων και των εμπλεκόμενων δήμων.

Ποιο είναι το βασικό δίδαγμα για την πόλη σας; 

Οι παραπάνω πρακτικές συνιστούν υπαίθριες λύσεις κατόπιν ζήτησης, που αναδεικνύουν τα οφέλη που αποκομίζουν οι πόλεις από την αξιοποίηση των υφιστάμενων δικτύων ταξί και υπηρεσιών μετακίνησης. Οι αντίστοιχες δημόσιες αρχές έχουν καταφέρει να ελαχιστοποιήσουν τα λειτουργικά έξοδα και ακόμη και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις (συγκριτικά με τη λειτουργία των παραδοσιακών μέσων μεταφοράς). 

Πιο σημαντικά, οι λύσεις αποτελούν μέσο διατήρησης των συνδέσεων σε ένα ευρύτερο αστικό-υπαίθριο δίκτυο. Πιο απλά, αυτές οι λύσεις όχι μόνο βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και κοινωνικής συνοχής, αλλά βελτιώνουν (κυριολεκτικά) την πρόσβαση στη δημόσια υγεία, εκπαίδευση και εργασία. Τέτοιου είδους λύσεις έχουν και τη δύναμη να δελεάσουν κατοίκους που απομακρύνθηκαν από τη ζωή στην ύπαιθρο, να επιστρέψουν.

Εξερευνώντας την κράτηση μέσω ηλεκτρονικών εφαρμογών, είναι σημαντικό να διατηρηθεί η επιλογή κράτησης μέσω τηλεφώνου ώστε να διαβεβαιωθεί πως οι χρήστες με χαμηλότερη ψηφιακή επιμόρφωση μπορούν αν επωφεληθούν. 

Συνεκτικά σχέδια κινητικότητας 

Η μετατροπή, προσαρμογή και συντήρηση λύσεων προσβάσιμης κινητικότητας για όλους αποτελεί δύσκολο εγχείρημα. Η στόχευση κάλυψης του δυναμικού εύρους των ποικίλων αναγκών προβάλλει λογιστικά εμπόδια και αναδεικνύει τους περιορισμούς των υπάρχουσων υποδομών ως προς τη δημιουργία ενός πραγματικά περιεκτικού αστικού χώρου. Οι μη συνεκτικές αστικές λύσεις συνοδεύονται από το ρίσκο παραμέλησης συγκεκριμένων αναγκών ή και αποθάρρυνσης  της χρήσης πιο βιώσιμων επιλογών. 

#7 - Βρυξέλλες (Βέλγιο)

Με την Καλή Πρακτική URBACT  "cAIRgo Bike", η πόλη προωθεί τη χρήση cargo ποδηλάτων  με το στόχο της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα στην πόλη. Τα μέτρα περιλαμβάνουν επιδοτήσεις για την αγορά ποδηλάτων cargo, συστήματα κοινής χρήσης ποδηλάτων και λύσεις σχετικές με το χώρο στάθμευσης. 

Προσφέροντας προγράμματα κατάρτισης για οικογένειες και επαγγελματίες, η πρωτοβουλία ξεπερνά τις σκληρές υποδομές προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφαλής και αποτελεσματική χρήση. Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει τοπικές ΜΚΟ και ιδιωτικές εταιρίες, ενώ ταυτόχρονα ευθυγραμμίζεται με τις πολιτικές σε επίπεδο πόλεων και περιφερειών, και έχει αποδειχθεί πως καταπολεμά την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τη ρύπανση.

#8 - Κομοτηνή (Ελλάδα)

Με το Πρόγραμμα "Accessible city for all", που έχει αναγνωριστεί ως Καλή Πρακτική URBACT, η τοπική διοίκηση έχει επιτύχει ουσιαστικά τον επαναπροσδιορισμό των ατόμων με αναπηρία από κοινωνικές ομάδες που "χρειάζονται εξυπηρέτηση" σε εταίρους που βοηθάνε την πόλη να διακριθεί. 

Μέσω αυτών των πρωτοβουλιών, που συγχρηματοδοτούνται από το Δήμο και υλοποιούνται από μια τοπική ΜΚΟ, τα άτομα με αναπηρία συμμετέχουν σε συμβουλευτικές επιτροπές και επιτροπές καθοδήγησης, ενώ για ορισμένες πρωτοβουλίες αναλαμβάνουν και επιβλέπουν δραστηριότητες. Ταυτοχρόνως, η πόλη παρέχει δομές που δίνουν τη δυνατότητα σε άτομα με αναπηρία να μεταβούν στην Κομοτηνή για να ολοκληρώσουν την αποκατάστασή τους. Η προσπάθεια αυτή έχει οδηγήσει όχι μόνο στη βελτίωση της αστικής υποδομής για όλους τους πολίτες, αλλά και σε κοινωνικές πρωτοβουλίες, όπως η ίδρυση ενός κοινοτικού κέντρου, ενός ξενώνα και ενός κέντρου δραστηριοτήτων για άτομα με αναπηρία, τα οποία διαχειρίζονται και λειτουργούν τα ίδια τα άτομα με αναπηρία, καθώς και προγράμματα μετά το σχολείο για παιδιά με νοητική αναπηρία. 

Ποιο είναι το βασικό δίδαγμα για την πόλη σας;

Οι δύο αυτές πρακτικές παρέχουν συνεκτικά σχέδια κινητικότητας με μεγάλη επιτυχία. Ενώ οι Βρυξέλλες έχουν ως αφετηρία τα συγκεκριμένα πλεονεκτήματα που παρέχουν τα cargo ποδήλατα, η Κομοτηνή προσφέρει μια αστική εμπειρία που όχι μόνο εξυπηρετεί αλλά και προσελκύει και ενδυναμώνει μια κοινωνική ομάδα που κινδυνεύει να παραμεληθεί. 

Προσεγγίσεις σαν αυτές μπορεί να εμπνεύσουν κοινότητες από άλλες πόλεις να απαιτήσουν και να πραγματοποιήσουν τις ίδιες αλλαγές στις πόλεις τους.  

Πέραν της βάσης δεδομένων: επερχόμενες ευκαιρίες να δείτε τις Καλές Πρακτικές URBACΤ σε δράση 

Αυτό το άρθρο εξετάζει συνοπτικά οκτώ αποτελεσματικές πρακτικές για τον επανασχεδιασμό και οραματισμό της βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Όταν πρόκειται για αποτελεσματικές και ελκυστικές λύσεις αστικής κινητικότητας, δεν είναι εφικτή η υιοθέτηση μιας λύσης για όλα τα ζητήματα. Μια πόλη δεν είναι ποτέ μια άδεια επιφάνεια- οι υπάρχουσες υποδομές, ο πολιτισμός και η ιστορία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό λύσεων αστικής κινητικότητας. Ωστόσο, οι πόλεις αποτελούν δυναμικές οντότητες που διαρκώς εξελίσσονται. Τελικά, η τοπική προστιθέμενη αξία θα πρέπει πάντα να αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για τη μεταφορά οποιασδήποτε πρακτικής ή λύσης.

Μείνετε συντονισμένοι για τα επερχόμενα άρθρα σχετικά με τις Καλές Πρακτικές! Στο μεταξύ, μπορείτε να ανατρέξετε στην ηλεκτρονική βάση Καλών Πρακτικών του URBACT, που περιλαμβάνει συναρπαστικές πρακτικές σχετικά την ισότητα των φύλων στις πόλεις, την κλιματική αλλαγή και ποικίλα άλλα θέματα. 

Θα θέλατε να συναντήσετε τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από αυτές τις Καλές Πρακτικές; Λάβετε μέρος στο URBACT City Festival, που θα διεξαχθεί στο Βρότσλαβ (Πολωνία) στις 8-10 Απριλίου 2025. Αντιπρόσωποι των 116 πρόσφατα επιλεγμένων Καλών Πρακτικών URBACT θα ηγηθούν μιας αποκλειστικής συνεδρίας γνωριμίας. Εγγραφείτε τώρα για να έχετε την ευκαιρία να μάθετε περισσότερα για τις επιτυχίες τους...και πώς θα μπορούσατε να κάνετε το ίδιο και στις πόλεις σας!

Τέλος, μπορείτε να λαμβάνετε τις τελευταίες πληροφορίες σχετικά με τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη στην Πλατφόρμα Γνώσης του URBACT.