The city of Mechelen
Elke avond gaan stadswachten langs de 18 openbare parken van Mechelen (BE) om hun poorten te sluiten. Tot de volgende ochtend is geen toegang toegestaan. Dit ritueel is een poging om de bekende overlast, vandalisme en zelfs zwerfvuil, waar parken zo vaak last van hebben, te voorkomen. Ook al kan hinderlijk, onaangenaam of aanstootgevend gedrag de hele dag aanhouden, toch heeft de gemeente besloten het probleem bij de wortel aan te pakken.
Stadsbestuurders beseften al snel dat ze de kwestie nader moesten bekijken door hun kennis over het waarom, wat, waar en hoe van de overlast te verbeteren. Pas dan konden ze nadenken over hoe ze die informatie konden omzetten in acties. Tijdens dit proces hebben zij een groot aantal mogelijke invalshoeken onderzocht - het ontwerp van het park, het type en de locatie van het meubilair, de middelen om het gedrag te beïnvloeden, enz.
Gelukkig heeft de stad Mechelen in 2019 de perfecte gelegenheid gevonden om hier verder aan te werken door toe te treden tot het URBACT UrbSecurity Network. Dit netwerk voor actieplanning had tot doel oplossingen en maatregelen uit te werken om segregatie en antisociaal gedrag te voorkomen en bijgevolg de levenskwaliteit van de burgers te verbeteren. Het algemene doel was de perceptie van veiligheid en zekerheid in de stad door de inwoners te verbeteren.
Tijdens dit avontuur werd Mechelen vergezeld door acht steden: de stad Pella (EL), de gemeente Madrid (ES), de Szabolcs 05 (HU), de stad Lonford (IE), de gemeente Parma (IT), de Unie van Romagna Faentina (IT) en de stad Michalovce (SK). De gemeente Leiria (PT) heeft al deze partners door dit traject geleid.
Voor de middelgrote stad Mechelen was URBACT een unieke gelegenheid om zich te laten inspireren door goede praktijken en lokale en internationale partnerschappen te versterken, terwijl de bestaande stedelijke uitdagingen werden aangepakt. De publieke en politieke wil om de stadsparken te verbeteren was reeds aanwezig, UrbSecurity zorgde enkel voor de nodige randvoorwaarden voor verandering.
Deze reis vereiste het verzamelen van gegevens en vervolgens het toevoegen van wat "wetenschap" aan het project. Sinds 2018 verzamelde de stad al consistente gegevens over frequenties, klachten en netheid in openbare parken. Dit werd gedaan om de inspanningen beter te sturen en de effecten van het bestaande beleid te beoordelen. Verder werden studies uitgevoerd om haalbaarheidstests te toetsen om overlast te verminderen, naast pogingen om de besluitvorming te beïnvloeden op basis van gedragswetenschappelijke experimenten door nudging.
Deze methoden zijn in verschillende contexten nuttig gebleken en zijn goed gedocumenteerd. Speciaal om de plaatselijke bevolking aan te sporen heeft de gemeente in samenwerking met naburige cafés verschillende borden en spandoeken gemaakt. Het idee was om mensen de weg te wijzen naar openbare toiletten en asbakken en om zwerfvuil te voorkomen. Tevreden met deze ervaringen maakte de stad Mechelen gebruik van de UrbSecurity-partnervergadering die ter plaatse plaatsvond om deze ideeën te delen met de andere steden.
Tijdens deze bijeenkomst werden ook lokale belanghebbenden uit Mechelen - die ook lid waren van de URBACT Local Group - uitgenodigd voor een "nudging voor dummies"-sessie. Pieter Raymaekers van de universiteit van Leuven, die wordt beschouwd als een nationale autoriteit op dit gebied, gaf deze training. Het idee was om deze methoden te testen in een park waar gegevens, informatie en lopende projecten zouden helpen om de geproduceerde effecten te beoordelen. Dit was een van de eerste lokale verwezenlijkingen van UrbSecurity.
"De eerste pilot die we in het kader van het Netwerk Actieplanning als kleinschalige actie uitvoerden, was de installatie van hard-& software waardoor we een duidelijk zicht en bruikbare gegevens kregen over wanneer en hoeveel mensen het park bezochten. Het telsysteem werd in januari 2021 geïnstalleerd", zegt Coeman Erwin, communicatiemedewerker van de gemeente Mechelen. Zodra dit apparaat geïnstalleerd was, werd het Hofke Park de perfecte plaats om experimenten uit te voeren.
Bovendien had een andere stadsdienst al een herinrichting opgepakt voor de revitalisering van dit park, een tijdige interventie voor de UrbSecutiy partners om een veiligere omgeving te creëren. Er werden weloverwogen beslissingen genomen om het voormalige voetbalveld te vervangen door een kleiner, beter uitgerust veld met een zachter oppervlak, waardoor er meer ruimte ontstond voor een nieuwe avontuurlijke speelplek - met onder meer een klimwand, een te volgen parcours en natuurlijke spelelementen voor kinderen van verschillende leeftijden. Bij de speeltuin, de boomhut en een fantasiehoek met een buitenkeuken zijn ook schaduwrijke en holle banken geplaatst.
Met de inbreng van deskundigen en de bevindingen van de actieplanning zullen geleidelijk aan nudging-elementen in het park worden opgenomen. Evenzo zullen onderhoud en beheer worden georganiseerd in samenwerking met jongerenorganisaties en preventiewerkers om het gevoel van mede-eigendom van dit park te stimuleren. Het creëren van een gemeenschapsgevoel is de meest doeltreffende manier om vandalisme terug te dringen. Het UrbSecurity Network heeft trouwens ook duurzame slimme banken op zonne-energie geïnstalleerd, met wi-fi verbinding en de mogelijkheid om telefoons en tablets op te laden, wat voor de plaatselijke bevolking nog meer redenen geeft om voor deze plek te zorgen.
Door het voorafgaande werk en de acties tijdens het proces hebben de medewerkers van Mechelen UrbSecurity een grote leercurve doorgemaakt. Als nieuwkomers in URBACT moesten ze een inhaalslag maken ten opzichte van andere deelnemers die al vertrouwd waren met het programma en de URBACT-methode. Met de steun van de stad Leiria leverde de experimenteerperiode die volgde echter belangrijke resultaten op.
Terwijl stedelijke veiligheid en beveiliging in openbare parken al op de politieke agenda van de gemeente Mechelen stond vóór de laatste URBACT-oproep voor actieplanningsnetwerken in 2019, bood UrbSecurity een coherent kader om kennis en mensen te verzamelen en nieuwe oplossingen te testen. Het gaf een echte impuls aan het lokale initiatief en stelde de gemeente in staat om verder te gaan met nieuwe projecten, terwijl er proefacties werden uitgeprobeerd.
De kleinschalige acties bleken inderdaad een echt succes te zijn: de banden tussen alle betrokken organisaties werden versterkt en de mensen werden geëngageerd om het hele proces te volgen. Het hielp ook de aandacht van lokale politici te vestigen op de uitdagingen waarvoor de stad staat en het belang van verticale en horizontale samenwerking. Nudging gaf de stadsbeoefenaars goedkope, snelle en speelse instrumenten, wat het belang bevestigt van contacten met deskundigen en academici die deze techniek kennen.
Gegevens hebben duidelijk een rol gespeeld in dit hele verhaal en het blijft een must voor Mechelen. Zoals een deelnemer aan het project zei: "we kunnen veel veronderstellen, maar de enige manier om zeker te zijn van een conclusie met argumenten is om gegevens te hebben".
