Στα δίκτυα URBACT, οι πόλεις που συμμετέχουν αναμένεται να δημιουργήσουν τοπικές ομάδες πολλαπλών ενδιαφερομένων, με άτομα που ενδιαφέρονται και συσχετίζονται με το θέμα και τον τομέα παρέμβασης του δικτύου. Αυτές οι τοπικές ομάδες URBACT συγκροτούνται για να φιλοξενήσουν ποικίλες φωνές στη διαδικασία σχεδιασμού.
Αξιοποίηση των εργαλείων του URBACT
Δεδομένης της ύψιστης ανάγκης να βρεθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς στο τραπέζι των συζητήσεων, το URBACT University που πραγματοποιήθηκε στο Μάλμε (Σουηδία) από τις 28 έως τις 30 Αυγούστου 2023, σχεδιάστηκε για να διερευνήσει τα βασικά διλήμματα που αφορούν τη διαδικασία σχεδιασμού δράσεων. Το URBACT University σχεδιάστηκε για τους εταίρους των 30 πρόσφατα εγκεκριμένων δικτύων σχεδιασμού δράσεων και μέσα από μια σειρά εργαστηρίων προσέφερε εργαλεία και σημαντική μάθηση που επιτρέπει μια πιο απλοποιημένη και χωρίς αποκλεισμούς εργασία με τους τοπικούς εταίρους. Μεταξύ του εντοπισμού των προβλημάτων, της διαμόρφωσης ενός οράματος, του καθορισμού στόχων και του καθορισμού δράσεων, ένα από τα κεντρικά στοιχεία αυτής της μαθησιακής πορείας ήταν η χαρτογράφηση των ενδιαφερομένων μερών, η οποία αποτέλεσε το επίκεντρο της δεύτερης ημέρας της εκδήλωσης.
Στην εργαλειοθήκη του, το URBACT προσφέρει μια σειρά εργαλείων για τη χαρτογράφηση και τη διασφάλιση της δέσμευσης των εμπλεκόμενων μερών. Ο χάρτης οικοσυστήματος των εμπλεκομένων μερών είναι ένα έξυπνο εργαλείο που επιτρέπει στους συντονιστές των έργων να απεικονίσουν επί τόπου τους σημαντικότερους φορείς των οποίων η υποστήριξη και η συμμετοχή είναι απαραίτητη για συγκεκριμένες δράσεις. Προκειμένου να υπάρχει καλύτερη επισκόπηση αυτών των φορέων, συχνά ομαδοποιούνται, ανάλογα με το προφίλ τους, σε δημόσιους, ιδιωτικούς, αστικούς ή γνωστικούς τομείς.
Ένα άλλο εργαλείο που προσφέρεται από την εργαλειοθήκη του URBACT είναι το Μάτριξ δύναμης/συμφερόντων των ενδιαφερομένων μερών (Stakeholder Power/Interest Matrix), που σχεδιάστηκε για να βοηθήσει στην κατανόηση της σημασίας των διαφόρων φορέων για μια συγκεκριμένη δράση από μια άλλη οπτική γωνία. Ο πίνακας αποτελείται από ένα σύστημα συντονισμού που βασίζεται αφενός στην αντιλαμβανόμενη ισχύ και επιρροή ορισμένων ενδιαφερόμενων φορέων στη συγκεκριμένη διαδικασία και αφετέρου στα συμφέροντα συγκεκριμένων ενδιαφερόμενων φορέων να συμμετέχουν στη διαδικασία.
Και τα δύο εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περιβάλλον εργαστηρίου, όπου οι συμμετέχοντες αρχικά καλούνται να εντοπίσουν τα πιο σημαντικά ενδιαφερόμενα μέρη και να τα τοποθετήσουν στον καμβά του Χάρτη ενδιαφερόμενων μερών και στη συνέχεια, ακολουθώντας μια λογική διαδικασία, να αξιολογήσουν την επιρροή και το ενδιαφέρον του εν λόγω ενδιαφερόμενου μέρους στο Μάτριξ.
Ποιοι πρέπει να καθήσουν γύρω από το τραπέζι;
Αν και κάθε άτομο ή ομάδα που μπορεί να έχει ενδιαφέρον ή αντίκτυπο σε μια συγκεκριμένη διαδικασία μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενδιαφερόμενο μέρος, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τα πιο σημαντικά ενδιαφερόμενα μέρη. Το εργαλείο "Χάρτης του οικοσυστήματος των ενδιαφερόμενων μερών" επιτρέπει μια τέτοια ταξινόμηση, τοποθετώντας τα ενδιαφερόμενα μέρη πιο κοντά ή πιο μακριά από το κέντρο του χάρτη, μπορούμε επίσης να υποδείξουμε τον κεντρικό τους ρόλο για τη διαδικασία, ενώ παράλληλα μπορούμε να ομαδοποιήσουμε συγκεκριμένους φορείς.
Οι θέσεις των φορέων σε ένα τέτοιο σύστημα συντονισμού επηρεάζουν σημαντικά τις στρατηγικές που ακολουθούμε για να διασφαλίσουμε τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών και να οργανωθούν οι συναντήσεις τους. "Ίσως χρειαστεί να σχεδιάσουμε διαφορετικές μορφές συναντήσεων για διαφορετικούς εταίρους", προτείνει η Liat Rogel, επικεφαλής εμπειρογνώμονας του U.R.Impact, ενός δικτύου του URBACT που επικεντρώνεται στη μέτρηση του κοινωνικού αντίκτυπου των διαδικασιών αστικής ανάπλασης. "Ενώ οι βασικοί εταίροι πρέπει να ενημερώνονται για τα πάντα, αυτό μπορεί να επιβαρύνει τους άλλους εταίρους", προσθέτει η Ileana Toscano, επικεφαλής εμπειρογνώμονας του AR.C.H.E.THICS, ενός δικτύου που ασχολείται με την δυσαρμονική πολιτιστική κληρονομιά. "Μπορούν, αντίθετα, να συμμετέχουν σε ειδικές θεματικές ομάδες εργασίας".
Λόγω της απλότητας του, ο χάρτης οικοσυστήματος των ενδιαφερομένων μερών μπορεί να υιοθετηθεί για διαφορετικούς σκοπούς και να αναπτυχθεί περαιτέρω για να υποστηρίξει τους ειδικούς στόχους του δικτύου. Για παράδειγμα οι εταίροι του δικτύου URBACT Transfer Network ACTive NGOs εμπνεύστηκαν από τη μεθοδολογία χαρτογράφησης του Vivero de Iniciativas Ciudadanas (Ισπανία) με έδρα τη Μαδρίτη και πρόσθεσαν ένα χωρικό στοιχείο στους χάρτες των ενδιαφερόμενων μερών τους. Ένα άλλο παράδειγμα, ο χάρτης των ενδιαφερομένων μερών του Ντουμπρόβνικ επέτρεψε στους δημόσιους υπαλλήλους να έχουν μια επισκόπηση του πού δραστηριοποιούνται οι πρωτοβουλίες πολιτών στην πόλη και τη θέση των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων, με στόχο να δημιουργηθεί ο χώρος για ανάπτυξη συνεργειών και συνεργασιών μεταξύ τους.
Στο πλαίσιο ενός δικτύου URBACT, είναι χρήσιμο να συγκρίνουμε και τις τοπικές ομάδες ενδιαφερομένων από μια πόλη σε μια άλλη. Ο José Fermin Costero Bolaños, επικεφαλής εμπειρογνώμονας του In4Green, ενός δικτύου που επιδιώκει την πράσινη μετάβαση βιομηχανικών περιοχών, αναφέρει ότι "αυτή η διαδικασία σύγκρισης μας βοήθησε να εντοπίσουμε τα κενά στις τοπικές ομάδες ενδιαφερομένων, οδηγώντας σε προτάσεις για το ποιοι άλλοι φορείς θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε κάθε πόλη".
Μια τέτοια άποψη προερχόμενη από το εξωτερικό περιβάλλον και η σύγκριση μεταξύ των πόλεων είναι πάντα χρήσιμη για τους δημοτικούς υπαλλήλους που δεν έχουν απαραίτητα πλήρη εικόνα των οργανισμών και των πρωτοβουλιών στην πόλη τους. Άλλες μέθοδοι για την επέκταση των τοπικών ομάδων ενδιαφερομένων μπορεί να περιλαμβάνουν εργαλεία όπως η μέθοδος της "χιονοστιβάδας - snowball” ", με τη συμμετοχή των ίδιων των τοπικών φορέων στον εντοπισμό άλλων βασικών φορέων που μπορεί ο δήμος να μην γνωρίζει.
Ποιοι είναι οι σύμμαχοί σας;
Το εργαλείο Stakeholder Power/Interest Matrix βοηθά τους δημοτικούς συντονιστές στον καλύτερο σχεδιασμό της επικοινωνίας, της προβολής και της συνεργασίας τους με συγκεκριμένες ομάδες ενδιαφερομένων. Για παράδειγμα, οι φορείς με υψηλή επιρροή αλλά χαμηλό ενδιαφέρον πρέπει να κατευθύνονται προς μια πιο ενδιαφέρουσα θέση - αυτή η ομάδα συχνά αποτελείται από πολιτικούς ή δημόσιους φορείς σε διάφορα διοικητικά επίπεδα. Με τη σειρά τους, οι φορείς με υψηλό ενδιαφέρον αλλά χαμηλή επιρροή πρέπει να ενισχυθούν ώστε να αποκτήσουν κύρος στη διαδικασία - η ομάδα αυτή περιλαμβάνει συχνά ΜΚΟ ή επίσημες και ανεπίσημες ομάδες πολιτών.
Η ύπαρξη ενός οράματος σχετικά με τον τρόπο που προληπτικά μπορείς να βελτιώσεις τη στάσης των ενδιαφερομένων μερών απέναντι σε μια δημοτική διαδικασία καινοτομίας συμβάλλει στον καλύτερο σχεδιασμό των δράσεων. Στον πίνακα Power/Interest Matrix για το πιλοτικό πρόγραμμα μεταφοράς καινοτομίας URBACT CO4Cities, οι δημόσιοι υπάλληλοι του Δήμου του Γκντανσκ δεν υπέδειξαν μόνο την τρέχουσα θέση των ενδιαφερομένων μερών σύμφωνα με την επιρροή και το συμφέρον τους, αλλά επίσης καθόρισαν και τις επιθυμητές μελλοντικές θέσεις αυτών των φορέων.
Εκτός από τις σχέσεις τους με τη διαδικασία σχεδιασμού δράσεων, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι σχέσεις μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων. Για παράδειγμα, οι ομάδες πολιτών μπορεί να έχουν επιρροή στους πολιτικούς μέσω της εκλογικής τους δύναμης, ενώ τα ιδρύματα γνώσης μπορούν να διεξάγουν εκστρατείες για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις περιβαλλοντικές προκλήσεις. "Πρέπει να προβλέψουμε τον αντίκτυπο που μπορεί να έχουν οι σχεδιαζόμενες δράσεις σε καθέναν από αυτούς", προτείνει η Raffaella Lioce, επικεφαλής εμπειρογνώμονας του δικτύου Re-Gen, η οποία διερευνά τρόπους συνδιαχείρισης με ομάδες νέων εγκαταλελειμμένων ή ανεπαρκώς χρησιμοποιούμενων χώρων για αθλητικές δραστηριότητες. "Εάν συγκεκριμένες δράσεις στρεβλώσουν τις συνδέσεις ή τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ των διαφόρων φορέων, αυτό μπορεί επίσης να διαταράξει ολόκληρο το οικοσύστημα".
Επομένως, εκτός από τη χαρτογράφηση των ενδιαφερομένων μερών και την ταξινόμησή τους ανάλογα με την επιρροή τους στη διαδικασία που προβλέπεται από μια εταιρική σχέση, είναι επίσης σημαντικό να τους θεωρήσουμε ως μέρη ενός συστήματος διασυνδέσεων ή ενός οικοσυστήματος. Μια τέτοια σκέψη με βάση το οικοσύστημα μπορεί να βοηθήσει τις τοπικές συμπράξεις να κατανοήσουν καλύτερα τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φορέων και τον ρόλο τους στις τοπικές αλυσίδες αξίας, εντοπίζοντας πόρους που μπορούν να μοιραστούν και να ανταλλάξουν. Η αναγνώριση τέτοιων ροών αξίας μεταξύ διαφορετικών φορέων επιτρέπει στα τοπικά οικοσυστήματα να εργαστούν προς μια πιο κυκλική λογική συνεργασίας.
Αναμφίβολα, η χαρτογράφηση των ενδιαφερομένων μερών είναι μόνο το πρώτο από μια σειρά από βήματα με στόχο την εμπλοκή τους στη διαδικασία σχεδιασμού δράσεων. Υπάρχουν πολλές παγίδες και εμπόδια σε αυτή τη διαδικασία που μπορεί να αποθαρρύνουν τους εταίρους από την περαιτέρω συμμετοχή. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να παραμείνετε σαφείς σχετικά με τα σχεδιαζόμενα αποτελέσματα και επιτεύγματα, τις δυνατότητες και τους περιορισμούς του δήμου, καθώς και τις διαφορετικές αρμοδιότητες που κατανέμονται μεταξύ των εταίρων.
Δράσεις συν-δημιουργίας
Η εμπλοκή των ενδιαφερόμενων μερών δεν είναι μόνο ένα βήμα σε μια διαδικασία, αλλά αποτελεί τον πυρήνα ολόκληρου του κύκλου σχεδιασμού δράσεων. Ενώ ο εντοπισμός και η εμπλοκή των ενδιαφερομένων μερών αποτελεί τη βάση για τον καθορισμό κοινών στόχων και τον σχεδιασμό κοινών δράσεων, οι τοπικοί εταίροι μπορούν επίσης να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην εξεύρεση πόρων, την υλοποίηση και τη μέτρηση των αποτελεσμάτων. Πρέπει να συμμετέχουν από νωρίς, καθώς κατανοούν τις ρίζες ενός τοπικού προβλήματος και συνδιαμορφώνουν τα οράματα. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ενεργός συμμετοχή όλων των μερών, είναι απαραίτητο να επαναξιολογείται τακτικά η κατάσταση της τοπικής ομάδας του URBACT, εξετάζοντας και, εάν χρειάζεται, επανεξετάζοντας τις στρατηγικές εμπλοκής που εφαρμόζονται.
Όπως μας υπενθυμίζει η μελέτη του URBACT για τα ολοκληρωμένα σχέδια δράσης, "οι τοπικές ομάδες του URBACT βρίσκονται στον πυρήνα της ανάπτυξης ενός καλού ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης", ώστε τα μέλη της τοπικής ομάδας να πειραματίζονται και οι δράσεις να μπορούν να συνδιαμορφωθούν.
Αυτός ήταν ο στόχος της τελευταίας ημέρας του Πανεπιστημίου URBACT.
Το άρθρο παρουσιάζει το πώς η μέθοδος και τα εργαλεία του URBACT μπορούν να βοηθήσουν τις πόλεις να καθορίσουν τα προβλήματα και να οπτικοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους προκειμένου να ξεκινήσουν οποιαδήποτε διαδικασία σχεδιασμού δράσης.
- για τα εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει η πόλη σας για ολοκληρωμένο και συμμετοχικό σχεδιασμό δράσεων; Μεταβείτε στην εργαλειοθήκη URBACT - Συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών.
- Έχετε περιέργεια για το πώς ήταν οι άλλες ημέρες του URBACT University; Διαβάστε τα πάντα για την πρώτη και την τρίτη ημέρα της εκδήλωσης.
Έχετε προβληματιστεί για το πώς η πόλη σας μπορεί να ακολουθήσει μια πιο συμμετοχική προσέγγιση; Ανατρέξτε στην έκδοση The Power of Civic Ecosystems (Η δύναμη των οικοσυστημάτων των πολιτών) του δικτύου ACTiveNGOs και στον κόμβο γνώσης του URBACT που σχετίζεται με την ανανέωση της Χάρτας της Λειψίας και τη συμμετοχή των πολιτών.
