Φέρνοντας κοντά τους ενδιαφερόμενους φορείς για την αντιμετώπιση της στέγασης κατώτερης ποιότητας
Μία προσέγγιση δυναμική και με τη συμμετοχή πολλών ενδιαφερόμενων φορέων είναι αναγκαία για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης όπου η στέγαση είναι υποβαθμισμένη, ανθυγιεινή ή και μη ασφαλής. Οι ακόλουθες τρεις λύσεις φέρνουν κοντά διαφορετικούς δρώντες- από ιδιωτικούς δρώντες μέχρι εισαγγελείς- για την αντιμετώπιση της στέγασης χαμηλής ποιότητας, προωθώντας ταυτόχρονα την κοινωνική συμπερίληψη και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
#1 - Clichy sous Bois, Grigny, Mantes la Jolie and Villepinte (Γαλλία)
Αυτό το Πλαίσιο για τη βελτίωση της ιδιωτικής στέγασης επικεντρώνεται σε ιδιωτικές πολυκατοικίες σε τέσσερα προάστια του Παρισίου, που όλα υποφέρουν από οικονομικές και τεχνικές δυσκολίες, στέγαση χαμηλής ποιότητας και υποβαθμισμένους δημόσιους χώρους.
Η πρωτοβουλία εκτελείται από το Etablissement public foncier d’Île-de-France (EPFIF), εντός ενός τοπικού πλαισίου για τη βελτίωση της ιδιωτικής στέγασης (ORCOD-IN). Περιέχει βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, αλλά και μακροπρόθεσμη μεταμόρφωση -ενδεικτικά:
Κατεδάφιση των πιο ερειπωμένων πολυκατοικιών ή μετατροπή τους σε κοινωνική στέγαση, ανακαίνιση δημοσίων εγκαταστάσεων, και δημιουργία πράσινων δημόσιων χώρων
Βελτίωση και διαφοροποίηση της οικονομικής και εμπορικής δομής
Μεθοδολογική υποστήριξη και χρηματοδότηση σε πολυκατοικίες για να μετριάσουν τις οικονομικές δυσκολίες και να βελτιώσουν την ενεργειακή αποτελεσματικότητα
Κοινωνική υποστήριξη σε ιδιοκτήτες διαμερισμάτων ώστε να βοηθιούνται με την αντιμετώπιση του χρέους και γραφειοκρατικών ζητημάτων, επανεγκατάσταση σε κοινωνική στέγαση όπου αυτό χρειάζεται
Η διακυβέρνηση που βασίζεται σε εταιρικές σχέσεις οργανώνεται γύρω από επιτροπές τεχνογνωσίας και παρακολούθησης που περιλαμβάνουν ποικίλους ενδιαφερόμενους φορείς: από ιδιώτες ιδιοκτήτες, συμβούλια διαχείρισης πολυκατοικιών και ιδιοκτήτες μαγαζιών σε κρατικά όργανα, οργανώσεις κοινωνικής στέγασης, το δικαστήριο και η αστυνομία, συμβούλια της πόλης, συνεταιρισμοί, τομείς και η περιφέρεια.
#2 - Schaerbeek (Βέλγιο)
Η πρακτική "Housing Investigation" του Schaerbeek (ILHO), περιέχει διαφορετικούς εταίρους που αντιμετωπίζουν τις μη ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης και το ζήτημα της εκμετάλλευσης από τους ιδιοκτήτες των σπιτιών, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ενοίκων. Σε εννέα χρόνια έχει επωφελήσει 1.000 νοικοκυριά σε 137 κτήρια.
Οργανωμένο από τις διευθύνσεις αστικού σχεδιασμού και πληθυσμού, το ILHO συγκεντρώνει δεδομένα από ποικίλες πηγές, όπως η αστυνομία, και οι αρχές φορολογίας και αστικού σχεδιασμού. Με μια διατομεακή προσέγγιση, η αστυνομία πληροφορεί τη διεύθυνση αστικού σχεδιασμού για τον αριθμό των ενοικιαστών και την κατάσταση των χώρων διαμονής, και η διεύθυνση πληθυσμού μοιράζεται πληροφορίες για μη εξουσιοδοτημένες εγγραφές στέγασης. Αυτή η μέθοδος δίνει τη δυνατότητα στο ILHO να ταυτοποιήσει χώρους στέγασης με ανεπαρκή εξαερισμό, υψηλή υγρασία και άλλα σοβαρά ζητήματα υγείας και ασφάλειας. Οι αρμόδιοι επισκέπτονται τα σπίτια στα οποία δίνεται προτεραιότητα -μαζί με τη διεύθυνση αστικού σχεδιασμού, την αστυνομία και άλλες αρμόδιες αρχές- δίνοντας τη δυνατότητα στο γραφείο του Εισαγγελέα να κινήσει νομικές διαδικασίες εναντίον των διαχειριστών των σπιτιών για παραβάσεις που διαπιστώνονται. Το ILHO επίσης βοηθάει τους διαχειριστές των σπιτιών να ανακαινίσουν τα ανεπαρκή κτήρια και τους ενοικιαστές με τις κοινωνικές και νομικές τους ανάγκες.
Μέχρι στιγμής, και άλλες γειτονιές στις Βρυξέλλες έχουν εμπνευστεί από το Schaerbeek για να υιοθετήσουν παρόμοια μοντέλα, όπως οι Ixelles και Anderlecht, με το νέο του ‘Dignity system’.
#3 - Garges-lès-Gonesse (Γαλλία)
Το Εργαλείο για παρακολούθηση της στέγασης αντιμετωπίζει το ζήτημα της στέγασης σε πολυκατοικίες χαμηλής ποιότητας. Προτεινόμενο, αλλά όχι απαιτούμενο, από την εθνική κυβέρνηση, παρακολουθεί αρνητικές εξελίξεις σε μεγάλα συγκροτήματα στέγασης, εντοπίζει αναγκαίες επεμβάσεις και παρέχει λύσεις προσαρμοσμένες στη κάθε πολυκατοικία που αντιμετωπίζει δυσκολίες.
Με τη χρήση αυτού του εργαλείου, το Garges-lès-Gonesse μελέτησε 4.800 μονάδες στέγασης σε 64 πολυκατοικίες, 41 με πάνω από 55% απλήρωτες οφειλές. Οι δράσεις περιλάμβαναν σχέδια διαφύλαξης, ένα στοχευμένο λειτουργικό πρόγραμμα και θερμικές εργασίες ανακαίνισης -με μέσο κέρδος ενέργειας 45%.
Οι ιδιοκτήτες συμμετείχαν σε όλη τη διαδικασία, μαζί με διαφορετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, με στρατηγικές εταιρικές σχέσεις που κινητοποίησαν την αναγέννηση και τη χρηματοδότηση της αστικής ανάπτυξης. Η πόλη και η νομαρχία συνεργάζονται μέσω εταιρικής σχέσης, με τη νομαρχία να κινεί νομικές διαδικασίες υπό το πρίσμα του Κώδικα Δημόσιας Υγείας σχετικά με τη χαμηλή ποιότητα στέγασης. Μεταξύ 2021 και 2023, επιβλήθηκαν πρόστιμα για σχετικές παραβάσεις που ξεπερνούσαν τα 100.000 ευρώ.
Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα για την πόλη σας;
Η κάθε πρακτική έχει αντιμετωπίσει αποτελεσματικά περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις που σχετίζονται με τη στέγαση (στέγαση χαμηλής ποιότητας, συνωστισμός, εκμετάλλευση ευάλωτων κατοίκων). Είτε αφορά δημόσιες είτε ιδιωτικές κτήσεις, μία συστηματική και με τη συμμετοχή πολλών φορέων προσέγγιση είναι κομβική, μαζί με την κατάλληλη νομοθεσία, επιβολή, και οικονομικά-νομικά εργαλεία. Αυτό περιλαμβάνει διατομεακές εταιρικές σχέσεις για συλλογή και κοινή χρήση δεδομένων για συγκεκριμένα ζητήματα στέγασης, και για τη διαμόρφωση ανάλογων απαντήσεων -βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Στην περίπτωση της δεύτερης πρακτικής, η ομάδα του ILHO ήδη μοιράζεται την προσέγγισή της με άλλες πόλεις, για παράδειγμα, μέσω του Συνδέσμου των Πόλεων και Δήμων (Brulocalis).
#4 - Trnava (Σλοβακία)
Η πρακτική Public Space Revival αναζωογόνησε το δημόσιο χώρο σε ένα συγκρότημα κατοικιών μέσω ενός ανοιχτού διαγωνισμού σχεδιασμού και μιας σειράς διαβουλεύσεων, στο πλαίσιο μιας εκτενούς συμμετοχικής διαδικασίας. Κάποια στοιχεία αυτής της διεργασίας περιλαμβάνουν πράσινες και γαλάζιες υποδομές που αυξάνουν την οικολογική σταθερότητα, και περιοχές για συμπεριληπτικές δραστηριότητες όπως ένας κοινοτικός κήπος, χώροι άσκησης και παιχνιδιού για όλες τις ηλικιακές ομάδες, και ένα σχολικό προαύλιο προσβάσιμο σε όλους. Οι βελτιώσεις στην ασφάλεια περιλαμβάνουν νέο δημόσιο φωτισμό, μονοπάτια, και καλύτερους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου. Δεκάδες δέντρα έχουν φυτευτεί, ενώ έχουν εισαχθεί περιοχές με χαμηλό κόστος συντήρησης, που περιλαμβάνουν λιβάδια για επικονιαστές.
Ο κάποτε άδειος ανοιχτός χώρος με ελάχιστες παροχές, παραμελημένα μονοπάτια, και μη ασφαλή αστική δόμηση, έχει μετατραπεί σε μία περιοχή με βιοποικιλότητα, και χώρους συνάντησης που αποτελεί πηγή ευημερίας για τους κατοίκους. Αυτό το μοντέλο έχει συμβάλει στην αναγέννηση αστικών περιοχών σε όλη την Trnava, βάσει τριών θεμελιωδών αρχών: ανοιχτοί διαγωνισμοί σχεδιασμού, συμμετοχική διαδικασία, και συμβατότητα με τις κύριες ατζέντες της ΕΕ.
#5 - Gothenburg (Σουηδία)
Η πρακτική "Smart design for increased security and a city for all" χρησιμοποιεί τη συνεργασία με βάση τον τόπο προκειμένου να βελτιώσει τις εμπειρίες της ασφάλειας, καθιστώντας πιθανή την εγκατάσταση ατόμων με πολύπλοκες παθήσεις σε κανονικές κατοικημένες περιοχές. Η πρακτική αυτή αναπτύχθηκε ως απάντηση στις ακριβές και μη βιώσιμες στρατηγικές που ωθούν τα ευάλωτα άτομα στα προάστια των πόλεων, μέσω εχθρικής αρχιτεκτονικής, επόπτευσης και κανονισμών. Συγκεκριμένα, ενσωματώνει τις οπτικές των κοινωνικά ευάλωτων ανθρώπων στη διαδικασία αντιμετώπισης ζητημάτων ασφάλειας και αστικής ανάπτυξης.
Η πρακτική περιλαμβάνει τρία βασικά μέρη: 1) ένα μοντέλο συνεργασίας βάσει του τόπου που περιστρέφεται γύρω από την υποστηριζόμενη στέγαση, αντιμετωπίζοντας τις ανάγκες των κοινωνικά ευάλωτων ατόμων ως ίσες με εκείνες τους ευρύτερου πληθυσμού; 2) ένα λειτουργικό πρόγραμμα για υποστηριζόμενη στέγαση, οδηγώντας έτσι την πόλη στη μελλοντική απόκτηση εγκαταστάσεων για κοινωνικά ευάλωτους κατοίκους; 3) μία ανασκόπηση της διαδικασίας αστικής ανάπτυξης, δοκιμάζοντας βελτιωμένες πρακτικές για τη συμπερίληψη κοινωνικά ευάλωτων ομάδων στην αστική ανάπτυξη.
#6 - Βιέννη (Αυστρία)
Η πρακτική "Property developers' competition" διασφαλίζει την κατασκευή καινοτόμου, βιώσιμης, κοινωνικά συμπεριληπτικής και προσιτής στέγασης. Το πρόγραμμα "Fund for subsidised Housing and Urban Renewal" του φορέα wohnfonds_wien προσκαλεί μη κερδοσκοπικούς και εμπορικούς κατασκευαστές ακινήτων να υποβάλουν προτάσεις, δημιουργώντας μία ομάδα έργου σε συνεργασία με αρχιτέκτονα της επιλογής τους.
Τα αιτήματα κατασκευής κοινωνικής στέγασης αξιολογούνται από μία διεπιστημονική επιτροπή εμπειρογνωμόνων που επιλέγουν αν θα προτείνουν ή όχι χρηματοδότηση, βάσει ποιοτικών κριτηρίων σε τέσσερις βασικές κατηγορίες: 1) οικονομία -βασικά κόστη, συνολικό κόστος κατασκευής, κόστη χρηστών και όρων συμβολαίων; 2) κοινωνική βιωσιμότητα -ανταπόκριση στις καθημερινές ανάγκες, μείωση κόστους μέσω σχεδιασμού, διαβίωση εντός της κοινότητας, στέγαση για μεταβαλλόμενες ανάγκες; 3) αρχιτεκτονική -δομή των κτηρίων και των διαμερισμάτων; 4) οικολογία -κλιματικά φιλική κατασκευή που συμβάλει στη διατήρηση πόρων, υγιής στέγαση με περιβαλλοντική συνείδηση, και πράσινοι εξωτερικοί χώροι.
Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα για την πόλη σας;
Οι πρακτικές αυτής την ενότητας φανερώνουν την αξία του καινοτόμου, συμμετοχικού αστικού σχεδιασμού στη βελτίωση της προσιτής, βιώσιμης και συμπεριληπτικής στέγασης. Πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη την ΕΕ μπορούν να υιοθετήσουν και να προσαρμόσουν αυτά τα εργαλεία ώστε να ανταποκρίνονται στις δικές τους προτεραιότητες και προκλήσεις -ενδυναμώνοντας τους κατοίκους και τους ιδιοκτήτες σπιτιών προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής και να δημιουργηθούν πιο ανθεκτικές και δυναμικές κοινότητες.
Οι πόλεις ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν τη στεγαστική κρίση στην Ευρώπη
Συνολικά, οι πρακτικές που παρουσιάστηκαν επιδεικνύουν τη δύναμη των πόλεων στο εγχείρημα να διασφαλιστεί η πρόσβαση όλων σε προσιτή, ασφαλή και βιώσιμη στέγαση.
Ανακαλύψτε το πλήρες εύρος Καλών Πρακτικών URBACT που έχουν δοκιμαστεί αναφορικά με τη δυνατότητά τους να αντιμετωπίσουν διαφορετικές αστικές προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή αποτελεσματικότητα, η κινητικότητα και η κοινωνική συμπερίληψη.
Είναι η διοίκηση της πόλης σας έτοιμη να συμμετέχει σε ένα δίκτυο πόλεων που υιοθετούν και προσαρμόζουν κάποια από τις 116 προσφάτως επιλεγμένες Καλές Πρακτικές URBACT; Ενημερωθείτε για την προκήρυξη του URBACT για Δίκτυα Μεταφοράς (Τransfer Networks), με το κάλεσμα για συμμετοχή σε αυτά να παραμένει ανοιχτό μέχρι τις 30 Ιουνίου 2025. Συμμετέχετε στις διαδικτυακές συναντήσεις που διοργανώνονται από τη Γενική Γραμματεία URBACT για να απαντηθούν οι ερωτήσεις σας!
