Πώς η διαδικασία μεταφοράς μιας καλής πρακτικής από την επικεφαλής πόλη στις πόλεις-εταίρους, προκάλεσε ένα απρόβλεπτο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, δημιουργώντας μια σειρά καλών πρακτικών που σήμερα, χάρη στη μεθοδολογία URBACT, ζωντανεύουν τον κοινωνικό ιστό μιας περιφερειακής ορεινής πόλης όπως το Capizzi στην Ιταλία.
Το Capizzi είναι μια ορεινή πόλη 3.150 κατοίκων, που βρίσκεται στην είσοδο του Φυσικού Πάρκου Nebrodi σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 1.300 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, η οποία, παρά την αρχαία προέλευση της και την ένδοξη ιστορία της, υποφέρει από μία «ασφυκτική» γεωγραφική απομόνωση που οδηγεί πολλούς νέους να φύγουν από την πόλη, τροφοδοτώντας μία ασταμάτητη ερήμωση.
Παρ 'όλα αυτά, ο μεγάλος αριθμός νέων που εξακολουθούν να αποτελούν τον τοπικό κοινωνικό ιστό και που ανήκει σε μεγάλο βαθμό σε μια πλούσια αστική βιομηχανία αγροτικών επιχειρηματιών και εμπόρων, εκτός από τις σπουδές, συμμετέχουν σε πολλές εθελοντικές δραστηριότητες, τόσο για να βελτιστοποιήσουν τη μεγάλη διαθεσιμότητα χρόνου που χαρακτηρίζει μία απομονωμένη κοινότητα όπως αυτή της ορεινής πόλης Capizzi όσο και για να φανούν όλο και πιο χρήσιμοι για τους άλλους και να ανταποκριθούν στα πιεστικά αιτήματα που προέρχονται από διάφορα μέρη της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, από την πολιτική προστασία, την τοπική ενορία και τον Ερυθρό Σταυρό.
Έτσι, υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες εθελοντικής και κοινωνικής αλληλεγγύης που δίνουν ζωή στην πόλη, συγκεντρώνοντας με αυθόρμητο και μη μεθοδικά οργανωμένο τρόπο πολίτες διαφόρων ηλικιών και κοινωνικών ομάδων: στην πραγματικότητα, οργανώνονται θεατρικές δραστηριότητες αλληλεγγύης, διοργανώνονται εκδηλώσεις χορού, μουσικής και ψυχαγωγίας για φιλανθρωπικούς σκοπούς, μεταφορά και πρακτική διδασκαλία παραδόσεων και αρχαίων χειροτεχνιών από ηλικιωμένους σε παιδιά, συλλογή ρούχων και τροφίμων για λιγότερο εύπορες οικογένειες, παιχνίδια και κυνήγι θησαυρού κατά τη διάρκεια φεστιβάλ και γιορτές της πόλης και ούτω καθεξής.
Όμως αυτό που δεν είχε μέχρι τώρα κατανοήσει η πόλη του Capizzi ήταν ότι η διοργάνωση εκδηλώσεων αλληλεγγύης και εθελοντισμού πολιτών είναι κάτι που πρέπει να γίνεται με δομημένο και οργανωμένο τρόπο: δηλαδή να μην έχει την ευθύνη να προσπαθεί να ικανοποιήσει, εκ μέρους του Δήμου, τα αυθόρμητα αιτήματα που έρχονται με κυμαινόμενο τρόπο από τοπικούς συλλόγους, παρέχοντας εδώ και εκεί μικρές υποστηρίξεις, συνεισφορές χωρίς ένα συνολικό όραμα, αλλά να έχει μία συστηματική οργάνωση ικανή να ενθαρρύνει ταυτόχρονα όλες τις τοπικές ενώσεις, καθοδηγώντας τους να συνεργαστούν με σταθερό και δομημένο τρόπο.
Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο είναι που η επικεφαλής πόλη /εταίρος Αθηένου στην Κύπρο παρουσίασε και μεταλαμπάδευσε την Καλή Πρακτική του URBACT, «Πόλεις Εθελοντισμού», ανατρέποντας το όραμα της οργάνωσης των εθελοντικών δραστηριοτήτων στην πόλη Capizzi και ευνοώντας τη δημιουργία ενός νέου εργαλείου , το Δημοτικό Συμβούλιο Εθελοντισμού (ΔΣΕ), το οποίο και πειραματίστηκε θετικά από το 1970 στην επικεφαλής πόλη και η οποία τώρα προσφέρεται ως μοντέλο για τη μεταρρύθμιση, την αύξηση και τη βελτίωση του τρόπου «εθελοντισμού» στο πλαίσιο της πόλης Capizzi.
Το έργο δεν ήταν καθόλου εύκολο, ουσιαστικά για τοπικούς πολιτιστικούς λόγους, οι οποίοι, α) αφενός, βλέπουν την τοπική κοινότητα να περιστρέφεται, από την άποψη του εθελοντισμού, γύρω από δύο κύρια σημεία αναφοράς: το δημαρχείο, για να αποκτήσει διαθεσιμότητα πόρων και την ενορία, για να λάβει προτάσεις σχετικά με το περιεχόμενο των εκδηλώσεων που πρόκειται να οργανωθούν. Και, β) από την άλλη πλευρά, καθώς δεν είναι εξοικειωμένοι να συγκεντρώνουν όλους σε μία συνεδρία: δημόσιους φορείς, εκπροσώπους ιδιωτικού τομέα, σχολεία, ενώσεις ακόμη και μεμονωμένους ακτιβιστές, μαζί με ελεύθερους πολίτες.
Η μέθοδος της Τοπικής Ομάδας δράσης URBACT, με τη σταθερότητα των συναντήσεων της , έδειξε και απέδειξε ότι ο τρόπος να δουλέψουμε όλοι μαζί είναι εφικτός, μάλλον, είναι ίσως και ο μόνος τρόπος για να κάνουμε αυτό το πολυαναμενόμενο άλμα στην ποιότητα. Έτσι, σιγά-σιγά, πειστήκαμε για τη σημασία της πορείας που ακολουθήσαμε και ξεκινήσαμε να δουλεύουμε για το πώς και με ποιες προσαρμογές θα μπορούσε να μεταφερθεί στην πόλη Capizzi η καλή πρακτική του ΔΣΕ της Αθηένου.
Τα πρώτα άμεσα αποτελέσματα αυτής της μεταφοράς Καλής Πρακτικής ήταν τα ακόλουθα:
- Ένα σχέδιο καταστατικού του ΔΣΕ της πόλης Capizzi, που συζητήθηκε σε βάθος και εγκρίθηκε από όλα τα μέλη της Τοπικής Ομάδας Δράσης του URBACT και αποτελεί τη βάση για τη συγκεκριμένη σύσταση στο Capizzi ως ενός επίσημα αναγνωρισμένου οργανισμού με επικεφαλής το Δήμαρχο και εκπροσώπους της «πενταπλής έλικας» της αστικής βιώσιμης ανάπτυξης όπως ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας, όλες οι βαθμίδες των τοπικών σχολείων, η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών με τοπικούς συλλόγους και εκκλησιαστικές προσωπικότητες (π.χ. ο ιερέας της ενορίας), έως τους πολίτες και τους ακτιβιστές. Ένα καταστατικό που δίνει τάξη και δομή στη συνολική οργάνωση όλων των τοπικών δραστηριοτήτων εθελοντισμού και αλληλεγγύης, που προβλέπει την προώθηση του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης, τη συνεργασία και την ένταξη και τη συνεισφορά στην ανθρώπινη και κοινωνική ανάπτυξη.
- Ένα σχέδιο εσωτερικού κανονισμού του ΔΣΕ που διέπει το ρόλο και τις λειτουργίες κάθε οργάνου του ΔΣΕ, ρυθμίζει τη σωστή απόδοσή του και το διαμορφώνει ως όργανο που είναι δομημένο και ανοιχτό σε όλους εκείνους που ανήκουν στην τοπική κοινότητα, έχουν το δικαίωμα να συνεισφέρουν από την πλευρά του ακτιβισμού, στον εθελοντισμό και στην κοινωνική αλληλεγγύη.
Με αυτά τα δύο εργαλεία, που σχεδιάστηκαν μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου του 2019 και έχουν εγκριθεί οριστικά το Φεβρουάριο του 2020, η πόλη Capizzi είναι έτοιμη να εγκαινιάσει, πιθανώς παρουσία και των άλλων επτά πόλεων εταίρων του Δικτύου Μεταφοράς Καλής Πρακτικής του URBACT, ένα νέο εργαλείο που στοχεύει να δράσει ως κρίσιμο σημείο αναφοράς τόσο για την οργάνωση όλων των εθελοντικών δραστηριοτήτων όσο και των δραστηριοτήτων αλληλεγγύης που θα διεξαχθούν σε τοπικό επίπεδο, τόσο για το σχεδιασμό ενός συγκεκριμένου σχεδίου δράσης το οποίο, παρέχοντας και προωθώντας τις προαναφερόμενες δραστηριότητες με οργανωμένο και δομημένο τρόπο, δημιουργεί επίσης ευκαιρίες για τοπική ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας για άνεργους νέους και γυναίκες της πόλης Capizzi, ευνοώντας επίσης τις διαγενεακές δραστηριότητες και τη «γέννηση» των νεοσύστατων επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας, κάτι που είναι τόσο απαραίτητο στο πλαίσιο του Capizzi. Ένα Σχέδιο Δράσης που θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί "ως πακέτο" στο πλαίσιο των πόρων που διαχειρίζεται η περιφέρεια της Σικελίας για την επταετή προγραμματική περίοδο 2021-2027 μέσω της θέσπισης ειδικής συμφωνίας προγράμματος-πλαισίου (FPA, APQ στα ιταλικά) που θα έπρεπε να ενεργεί ως επίσημη αναγνώριση της σωστής εφαρμογής της Καλής Πρακτικής του URBACT στο πλαίσιο του Capizzi.
Ωστόσο, η διαδικασία που πυροδοτήθηκε από τη μεταφορά της καλής πρακτικής του URBACT σίγουρα δεν τελειώνει εδώ. Οι πολυάριθμες και εποικοδομητικές συναντήσεις της Τοπικής Ομάδας Δράσης URBACT στην πόλη Capizzi έχουν επίσης υποκινήσει μια σειρά από προτάσεις και νέες πρωτοβουλίες που σήμερα μπορούμε να ορίσουμε ως έμμεσα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας μεταφοράς, δημιουργώντας ένα πραγματικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα που οδήγησε σε μια σειρά καλών πρακτικών. Αυτές οι νέες πρακτικές και η σημασία τους για την πόλη θα παρουσιαστούν στο δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου.
