Bestuur op meerdere niveaus als hoeksteen van UAEU-partnerschappen
Thematische partnerschappen vormen het belangrijkste uitvoeringsmechanisme van de stedelijke agenda voor de EU (UAEU). Ze brengen vertegenwoordigers van diverse bestuurslagen en een breed scala aan belanghebbenden samen.
Deze partnerschappen zijn bedoeld om complexe stedelijke uitdagingen op te lossen door middel van samenwerking tussen verschillende bestuurslagen, waaronder:
- EU-niveau: instellingen zoals de Europese Commissie, het Europees Comité van de Regio's (CvdR) en andere relevante organen;
- Nationaal niveau: autoriteiten van de lidstaten en nationale verenigingen;
- Regionaal niveau: regionale overheden en verenigingen;
- Lokaal niveau: grote steden en kleine en middelgrote gemeenten;
- Andere belanghebbenden: maatschappelijke organisaties, deskundigen, beroepsverenigingen, bedrijven en andere betrokkenen.
Door samenwerking op al deze niveaus te bevorderen, bieden thematische partnerschappen een uniek platform om regelgeving, financiering en kennisuitwisseling voor EU-steden te verbeteren.
“Mensen met zeer verschillende achtergronden en bestuursniveaus bekijken dezelfde uitdaging vanuit een andere invalshoek. Het is interessant om het probleem te zien, te kijken wat er gebeurt, aanbevelingen te formuleren en te zien hoe deze worden uitgevoerd.”
— Coördinator van het partnerschap voor de integratie van migranten en vluchtelingen
Het New Leipzig Charter benadrukt het transformatieve potentieel van steden om het algemeen welzijn te bevorderen en onderstreept de noodzaak van een goed stedelijk bestuur om rechtvaardige, groene en productieve stedelijke systemen te creëren. In deze context zijn de thematische partnerschappen van de UAEU waardevolle instrumenten voor het bevorderen van de strategische prioriteiten van het Handvest. Dankzij hun fundament in bestuur op meerdere niveaus en samenwerking met verschillende belanghebbenden ondersteunen ze duurzame stedelijke ontwikkeling in heel Europa.
Waarom bestuur op meerdere niveaus?
Het concept van bestuur op meerdere niveaus werd in 2009 door het CvdR geïntroduceerd en is sindsdien een kernprincipe van het EU-beleid. Het weerspiegelt de inzet van de Europese Commissie om partnerschappen te bevorderen en een inclusief besluitvormingsproces op Europees niveau te waarborgen.
Bestuur op meerdere niveaus wordt gedefinieerd als “gecoördineerde actie van de Europese Unie, lidstaten en lokale en regionale autoriteiten, gebaseerd op partnerschap […] om EU-beleid te ontwikkelen en uit te voeren.” Deze aanpak benadrukt gedeelde verantwoordelijkheid tussen de bestuursniveaus en streeft naar afstemming tussen planning op Europees en nationaal niveau en effectieve uitvoering op lokaal niveau.
Bestuur op meerdere niveaus wordt beschouwd als de meest geschikte benadering voor de complexe stedelijke uitdagingen. Door beleid te integreren, samenwerking te bevorderen en participatie op alle bestuurslagen mogelijk te maken, biedt deze aanpak een uitgebreide en inclusieve oplossing voor de uiteenlopende behoeften van steden in de EU. Bovendien stelt deze vorm van bestuur EU-steden in staat om duurzame en goed gecoördineerde oplossingen te ontwikkelen en te implementeren.
Voorbeelden van bestuur op meerdere niveaus in actie
Sinds 2016 heeft de stedelijke agenda voor de EU 20 thematische partnerschappen opgezet, die elk een voorbeeld zijn van effectief bestuur door samenwerking tussen verschillende bestuurslagen en belanghebbenden te bevorderen.
Greening Cities Partnership
Dit partnerschap bestaat uit 31 leden, waaronder 10 steden, 2 regio's en 3 nationale autoriteiten, en richt zich op uitdagingen rondom stedelijke groene infrastructuur. Door samen te werken op lokaal, regionaal, nationaal en EU-niveau draagt het bij aan beleid en implementatie die groene infrastructuur en de Natuurherstelwet ondersteunen. Deze samenwerking is essentieel voor het plannen en realiseren van groene infrastructuur, zoals verbonden natuurcorridors.
Een belangrijke mijlpaal van het onlangs goedgekeurde actieplan is de Urban Ecosystem Restoration Manual (UERM). Dit instrument stimuleert samenwerking bij de uitvoering van de Natuurherstelwet en versterkt herstelprojecten op verschillende bestuurlijke en ruimtelijke niveaus.
Sustainable Tourism Partnership
Dit partnerschap verenigt 29 leden, waaronder 9 steden, 3 regio's en 1 nationale autoriteit, om de uitdagingen van duurzaam toerisme aan te pakken. Het richt zich op het ontwikkelen van beleid en praktijken die economische groei in balans brengen met milieubescherming en sociaal welzijn. Hiermee draagt het partnerschap bij aan de duurzaamheid van toeristische bestemmingen in Europa.
Actie 6 van het actieplan richt zich op “het ontwikkelen van competenties voor professionals in het toerisme en lokale en regionale autoriteiten met betrekking tot digitale toeristische diensten en producten.” In dit kader zijn gecoördineerde inspanningen tussen bestuursniveaus cruciaal om dubbel werk te voorkomen, initiatieven op elkaar af te stemmen en bestaande middelen op EU-niveau te benutten.
Wat is de stedelijke agenda voor de EU?
De Urban Agenda voor de EU (UAEU) is een innovatieve aanpak die samenwerking tussen EU-lidstaten, steden, de Europese Commissie en andere belangrijke actoren bevordert.
Het Pact van Amsterdam, ondertekend op 30 mei 2016 tijdens een informele bijeenkomst van EU-ministers verantwoordelijk voor stedelijke aangelegenheden, markeerde de start van deze nieuwe werkwijze. Het doel is steden beter te betrekken bij het ontwerpen en uitvoeren van EU-beleid. Dit moet leiden tot betere regelgeving, betere financiering en betere kennisuitwisseling voor steden in Europa.
