ULG, wat staat voor URBACT Local Group (ULG) (URBACT Lokale Groep), is een van de hoofdingrediënten van de URBACT methode en komt terug in alle netwerken en programma’s. Maar wat is nu precies een ULG? Een URBACT Local Group is een groep van lokale stakeholders die samen met de lokale gemeente doormiddel van co-creatie de strategie van de gemeente en actieplannen vormen. Om het op een prikkelende manier uit te leggen, het principe is vrij simpel: “het idee is om zo veel mogelijk de normale manier van beleidsvorming te vermijden. Wat betekent dat de gemeente zelf beslissen, zonder in gesprek te gaan met andere stakeholders”. Simpel gezegd zijn ULG’s dus een manier om gemeenten te dwingen om in ieder geval een participatieproces te organiseren. Waarom? Omdat verschillend onderzoek heeft laten zien dat beleid dat tot stand kwam binnen participatietrajecten relevanter, efficiënter en beter ontworpen was dan beleid dat zonder enige vorm van co-creatie, participatie of op z’n minst consultatie tot stand is gekomen. Hoewel het opzetten van een ULG dus belangrijk is, is het actief, levendig, betrokken, dynamisch en enthousiast houden van de groep gedurende de gehele levensduur van het netwerk niet eenvoudig. Zeker niet als je ook nog te maken krijgt met een wereldwijde pandemie…
Door Christophe Gouache (vertaalt door Annemiek van Tol)
Zoals eerder al genoemd, zijn ULG’s een hoofdonderdeel van de URBACT methode. Dit houdt in dat iedere partnerstad een groep van ongeveer 15 tot 20 mensen moet vormen die verschillende lokale stakeholders representeren. Deze mag bestaan uit ambtenaren van de lokale gemeenschap zelf, begunstigden/gebruikers, Ngo’s en publieke partijen, kennisinstellingen, de private sector (bedrijven, het mkb etc.), maar ook de inwoners van de stad zelf. Het idee achter deze diversiteit in de groep, is dat iedereen, vanuit zijn eigen achtergrond waardevolle of vernieuwende kennis of perspectieven heeft die relevant kunnen zijn voor de uitdaging waar de stad mee te maken heeft. Een ULG mag dus bestaan uit iedereen die een relevante, waardevolle of constructieve bijdrage kan leveren aan het URBACT traject.
Ik denk niet dat een ULG gezien moet worden als een nieuwe formele institutionele entiteit van representanten zoals we deze gebruikelijk kennen (vakbonden, federaties, verenigingen etc.), maar meer als een unieke groep mensen die gekozen wordt naar aanleiding van een thema. Elke ULG is uniek en de stad kan haar vormen op de manier zoals zij hem wenst. Maar het beste advies dat ik kan geven om een ULG te vormen, is om goed na te denken uit welke individuen de ULG bestaat. Denk aan sleutelfiguren die ervaring hebben (meer dan de institutie die ze wellicht representeren), of bekend staan om hun progressieve, constructieve of juist verstorende manier van zijn. Mensen die proactief, gedurfd, provocerend en positief zijn. Mensen die begaan zijn de uitdaging die je wilt aangaan. En, mensen die zich druk maken om inclusiviteit (niemand mag buiten de groep vallen), ethiek (gaan voor het algemene goed) en, ideaal gezien, nadenken over de effecten op het hele systeem (systeemdenken) (relaties zien, gezamenlijke risico’s aanwijzen, indirecte impact duiden, boemerangeffecten voorzien).
Als je eenmaal jouw ‘droomteam’ geïdentificeerd hebt, moet je hen nog steeds overtuigen om deel te nemen aan een traject waar ze niet bekend mee zijn, waar ze niet betaald voor krijgen en wat hen best veel tijd zal kosten. Maar, omdat je geweldige, actieve, vrijwillige mensen hebt gekozen, zeggen ze ja. Goed gedaan! Je hebt je ULG! Of ten minste, de eerste versie van de ULG. Ja, eerste versie, want het gebeurd heel vaak dat jou ULG gedurende het traject zal veranderen, en ik zal je laten zien waarom.
Of je nu deelneemt aan een Action-Planning Netwerk of aan een Transfer Netwerk, deze trajecten duren relatief lang (meestal 2-3 jaar). En, je hebt een ULG nodig gedurende het gehele traject. Om deze groep vanaf het begin tot het eind levendig, enthousiast, proactief en dynamisch te houden is geen gemakkelijke taak. En het werd natuurlijk nog moeilijker toen de pandemie zich over de gehele wereld verspreidde.
Halverwege ons URBACT traject hebben we aan de deelnemende steden van het Active Citizens Network gevraagd om eerlijk te reflecteren op de obstakels en uitdagingen die zij ervaren rondom hun URBACT Local Group. Vervolgens hebben we al hun reacties samengevat en in dit artikel gegoten. Dus: hier vindt je de meest genoemde uitdagingen (er is geen rangschikking).
- Verwarring bij de deelnemers over de rol en het doel van de ULG
De eerste uitdaging klinkt misschien vreemd, maar er zijn best een aantal deelnemers van de ULG, die er pas later achter komen dat ze geen duidelijk beeld hadden van de rol van een ULG en wat er van hen verwacht wordt. Veel mensen verwachten dat ze concreet aan de slag gaan en actie zullen nemen, maar ontdekken vervolgens dat ze vooral reflecteren (visie), analyseren (probleemstellingen), systeem denken (IAP), plannen maken (IAP roadmap), etc. Kort gezegd: vooral praten en minder praktisch ‘handwerk’. Door dit misverstand gebeurd het best vaak dat deelnemers de groep verlaten. Bij een van de steden was dit zelfs zo erg aan de hand dat zij aangaven: “na een paar weken/maanden kwamen we erachter dat de deelnemers geen goed beeld hadden van de betekenis/doelen/doelstellingen van de ULG en het project. We moesten de ULG helemaal opnieuw opbouwen.”
- Het is lastig om de persoonlijke motivatie/prioriteiten van elke deelnemer aan de ULG te achterhalen
Sommige steden gaven aan dat het best lastig is om erachter te komen wat de persoonlijke agenda van een deelnemer is, terwijl dit belangrijk is om te begrijpen waarom zij aan tafel zitten. Waarom willen zij aan tafel zitten? Omdat het voor hen een leerzame ervaring is? Omdat ze persoonlijke ambities willen verdedigen? Omdat ze hun eigen ideeën willen inbrengen? Omdat ze politieke druk willen uitoefenen? Omdat ze een netwerk binnen de gemeente willen opbouwen? Om dat ze een sociaal netwerk willen opbouwen? Of simpelweg voor het algemeen belang? Dit is niet altijd duidelijk, terwijl het wel van groot belang kan zijn in sommige gevallen.
- Het aantal participanten neemt af (mensen komen niet meer)
Dit was overduidelijk de meest gehoorde uitdaging bij de verschillende steden. Een langzaam – of niet zo langzaam – krimpende ULG groep. Je begint met 20 mensen, dan 15, dan 10 en je eindigt met 6 heel actieve deelnemers. Mensen komen niet meer, om verschillende redenen. Dit krimp ‘fenomeen’ kan, onder andere, worden uitgelegd door de impact van covid, waardoor alle ULG bijeenkomsten online moesten plaats vinden. Daardoor werden bijeenkomsten, ondanks onvermoeibare inzet, minder aantrekkelijk dan fysieke bijeenkomsten. Het krimp ‘fenomeen’ kan gezien worden als falen, maar kunnen we ook begrijpen als een natuurlijk en normaal fenomeen. Een ULG moet gezien worden als een constant veranderende groep waarin mensen soms de groep verlaten, maar anderen soms juist aansluiten afhankelijk van hun interesses, tijd en verwachtingen. Desalniettemin, “is het moeilijk voor veel ULG deelnemers om de URBACT methode (probleem, analyse, visie, etc.) te volgen, terwijl zij zelf liever gelijk in de actiemodus springen”, aldus een andere gemeente.
- Weinig politiek draagvlak voor hun ULG
Verschillende steden geven aan dat het lastig is om voldoende politiek draagvlak te vinden voor hun ULG. Politici dragen vaak wel verschillende personen voor om deel te nemen aan de ULG, maar blijven zelf afwezig wanneer de ULG van start gaat. Dit gebrek aan politieke aanwezigheid is een obstakel in verschillende fasen van het URBACT traject zoals visie vormingen of het daadwerkelijke Action Planning proces. “Officieel hebben we een aantal verkozen raadsleden in onze ULG, maar na 1,5 jaar zijn zij nog steeds niet aanwezig geweest” reageert een gemeente.
- Weinig diversiteit onder de leden van de ULG
Steden hebben meestal geen wachtlijst van honderden vrijwilligers die mee willen doen in een ULG. Het is eerder het tegenovergestelde. Dit betekent dat de steden een groep vormen met de mensen die ze wel kunnen vinden. Het probleem? Sommige steden eindigen met een ULG die niet voldoet op het gebied van diversiteit en heterogeniteit. Er zijn dan bijvoorbeeld te veel publieke figuren of te weinig jonge deelnemers.
- Je kunt van ULG deelnemers niet verwachten dat zij hun ‘huiswerk’ gedaan hebben
Verschillende steden hebben geprobeerd om hun ULG deelnemers uit te dagen om tussen online meetings wat huiswerk te doen. Geen grote opdrachten, maar simpel werk zoals het opschrijven van ideeën op een Miro Board of het stemmen op ideeën, etc. De meeste steden kregen echter weinig reactie. Sommige ULG deelnemers reageerden wel, maar de meeste niet. Dit maakte het lastig om de volgende online bijeenkomst te organiseren. Het blijkt dat huiswerk geven aan deelnemers van een ULG geen goed idee is. Vooral omdat deelname aan een ULG nu al veel tijd vraagt. Steden kunnen beter niet te veel vragen.
- ULG deelnemers zijn niet altijd ervaren, creatief, uitdagend of origineel
In veel gevallen willen steden hun uitdagingen op een originele, atypische, creatieve manier aanpakken… veel steden vertelden ons echter dat ze een beetje teleurgesteld waren over het niveau van de ULG deelnemers. Zij zijn niet altijd zo uitdagend, creatief en kundig met betrekking tot de uitdaging als vooraf gehoopt. Ideeën die door de ULG weren voorgedragen waren soms te algemeen, te klassiek en te conventioneel. Dit verschilt natuurlijk per onderwerp, maar het is wel de moeite waard om het te noemen. Is een ULG bedoeld als consultatie en co-creatie instrument om te voorkomen dat een Integrated Action Plan alleen ontworpen wordt door de gemeente of moet een ULG gezien worden als een creatief en verstorende entiteit die tot innovatie leidt?
Veel van deze uitdagingen kunnen door steden die te maken krijgen met ULGs ervaren worden. Deze 7 punten zijn niet uitputtend, maar worden wel door veel steden gedeeld. Er zouden er nog veel meer genoemd kunnen worden. Zo gaven een paar steden bijvoorbeeld aan: “Er is best wat wantrouwen en skepticisme wat betreft de echte politieke wil om verandering te realiseren”, “Er zijn een aantal dominante personen in onze ULG die de bijeenkomsten bepalen” of “het is lastig om mensen de hele rit gemotiveerd te houden”.
Sommige van deze uitdagingen komen door de huidige covid situatie (online bijeenkomst in plaats van fysieke bijeenkomsten). Andere komen door de URBACT methode zelf die vraagt om veel ‘intellectuele’ reflectie en weinig praktisch is (behalve de Small Scale Action (zeer geliefd in het Active Citizens Network)), andere uitdagingen zijn meer afhankelijk van hoe een stad de ULG georganiseerd heeft (standaard omgeving, interactieve tools, teambuilding activiteiten etc.), weer andere uitdagingen ontstonden door de politieke of bestuurlijke commitment van organisaties. Wat de uitdaging ook is, het is het waard om te noemen dat geen enkele stad de ULG gestopt is. Daarentegen zijn steden juist opzoek gegaan naar nieuwe manieren waarop de ULG wel werkt.
Concluderend, ja, het opstarten en onderhouden van URBACT Local Groups kan lastig zijn. Vooral omdat moeten samenwerken lastiger is dan niet moeten samenwerken. Maar: het is het wel waard.
