Του Dr.Sebastiaan van Herk, επικεφαλής εμπειρογνώμων του Δικτύου Σχεδιασμού Δράσης, «Healthy Cities», και της Σοφίας Αϊβαλιώτη, ειδική εμπειρογνώμων του Δικτύου «Healthy Cities».
Η πανδημία COVID-19 που ανάγκασε τον κόσμο να ζει σε συνθήκες περιορισμού γνωστό και ως lockdown, έχει επίσης επηρεάσει, αλλά ευτυχώς δεν έχει «εκτροχιάσει», την πρόοδο προς την οικοδόμηση πιο υγιών πόλεων. Η αλήθεια είναι ότι μόνο υπό συνθήκες περιορισμού πολλοί άνθρωποι πραγματικά αξιολόγησαν το περιβάλλον στο οποίο ζουν- τα σπίτια, τους δρόμους και τις γειτονιές τους - και επανεκτίμησαν την αξία των προσβάσιμων χώρων πρασίνου. Ήταν επίσης καιρός να ανακαλύψουμε ξανά τη σημασία της κοινότητας και της συλλογικής υγείας: η υγεία μας εξαρτάται από την υγεία των άλλων. Αυτό θέτει την υγεία στο επίκεντρο της συζήτησης όταν επανεξετάζονται οι προτεραιότητες του αστικού σχεδιασμού. Καθώς εξερχόμαστε από αυτή την κρίση, οι πόλεις μπορούν να αναπτυχθούν καλύτερα με περισσότερη υποστήριξη για τις πολιτικές πόλεων σε θέματα που αφορούν στη δημιουργία πρασίνου (greening), την κινητικότητα και την υγεία, που ενδεχομένως να χρειάζονταν χρόνια για να αναπτυχθούν διαφορετικά. Με άλλα λόγια, μπορούν να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να καταστούν υγιείς πόλεις.
Αστικός σχεδιασμός για υγεία και ευεξία
Ο όρος «υγιής πόλη», ο οποίος αρχικά επινοήθηκε ως όρος τη δεκαετία του 1980 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, βλέπει τον αστικό σχεδιασμό ως μία ευκαιρία για την ενίσχυση της υγείας και της ευημερίας των πολιτών. Από τη δημιουργία προσβάσιμων χώρων πρασίνου έως τη μείωση της κυκλοφορίας, ο αντίκτυπος που μπορεί να έχει ο υγιής αστικός σχεδιασμός τόσο στην ψυχική όσο και στην σωματική υγεία ενός ατόμου δεν πρέπει να υποτιμάται. Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι υγιείς αστικές πολιτικές όπως η ενθάρρυνση της ενεργούς κινητικότητας και η προστασία των πράσινων αστικών χώρων βελτιώνουν το προσδόκιμο ζωής, τη γέννηση πιο υγιών μωρών, λιγότερα προβλήματα ψυχικής υγείας και την καλύτερη γνωστική λειτουργία. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους, λαμβάνοντας υπόψη τα περιβαλλοντικά οφέλη και τη θετική συμβολή στην παγκόσμια αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης!
Συνεργασία για μια υγιή πόλη
Η ιδέα της συνεργασίας βρίσκεται στο επίκεντρο της οικοδόμησης μιας υγιούς πόλης. Όπως εξηγείται στην Aνασκόπηση για τον Yγιή Aστικό Σχεδιασμό (Review on Healthy Urban Planning), «Σε πολλές αστικές περιοχές, οι δημοτικές μονάδες που είναι υπεύθυνες για τις μεταφορές, την ενέργεια, το νερό, τη στέγαση, την τροφή και την υγεία δεν συμπίπτουν, και καθιστά δύσκολη την επίτευξη υγιών στόχων σχεδιασμού. Τα συστήματα αστικού σχεδιασμού και διαχείρισης στις δυτικές κοινωνίες τείνουν να βασίζονται σε εξειδικευμένους οργανισμούς που επιδιώκουν- σε μεγάλο βαθμό -τις ιδιαίτερες αρμοδιότητές τους μεμονωμένα.»
Οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων καταλαβαίνουν ότι μια πραγματικά υγιής πόλη λειτουργεί μαζί με και για όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες - κάθε τμήμα της πόλης, τον ιδιωτικό τομέα και, κυρίως, όλους τους πολίτες. Αλλά εκτός από την ενθάρρυνση των διαφορετικών τμημάτων της πόλης να συνεργαστούν, είναι επίσης σημαντικό να προωθήσουμε αυτήν την ιδέα της περαιτέρω ανταλλαγής γνώσεων. Φιλόδοξες πόλεις που ενώνονται σε συνεργασίες όπως το δίκτυο σχεδιασμού δράσης του URBACT Healthy Cities , προκειμένου να μάθουν ο ένας από τον άλλο καθώς και να συνεργαστούν. Αυτή η εταιρική σχέση αντικατοπτρίζει την πολλαπλότητα πιθανών προσεγγίσεων και αυτό δεν είναι ποτέ πιο εμφανές από ό, τι σε μια παγκόσμια πανδημία.
Τι κάνουν λοιπόν ήδη οι πόλεις, ως μέρος της αντιμετώπισής τους στην πανδημία COVID-19, για να βοηθήσουν στην οικοδόμηση ενός πιο υγιούς περιβάλλοντος για τους πολίτες τους;
Με τόσους πολλούς ανθρώπους να εργάζονται εξ αποστάσεως - μια τάση που δεν φαίνεται να τελειώνει σύντομα - πολλές πόλεις έχουν εκμεταλλευτεί την ευκαιρία των άδειων δρόμων προκειμένου να δώσουν προτεραιότητα στους πεζούς. Το δίκτυο του URBACT, Healthy Cities, ανταποκρίθηκε επίσης ενεργά σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα.
Στο Μπικ, μια πόλη μικρού μεγέθους στην Καταλονία, έχουν δημιουργήσει περισσότερους πεζόδρομους και θέτουν όρια ταχύτητας για τα αυτοκίνητα σε μια προσπάθεια να δώσουν προτεραιότητα στην ενεργή κινητικότητα. Ήδη σε λειτουργία πριν από την πανδημία, αυτά τα μέτρα επιταχύνθηκαν και εξαπλώθηκαν στην πόλη πολύ πιο γρήγορα από ό, τι είχε αρχικά προγραμματιστεί. Η Λουλέ, μια πόλη στο Αλγκάρβε της νότιας Πορτογαλίας, εφαρμόζει ένα σχέδιο για να παρέχει στους μαθητές ποδήλατα για να διευκολύνει τις μετακινήσεις τους σε όλη την πόλη, αποφεύγοντας έτσι να παίρνουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και να ασκούνται περισσότερο.
Πέρα από τους ίδιους τους δρόμους, οι πόλεις βελτιώνουν επίσης τους χώρους πρασίνου και ενθαρρύνουν τους πολίτες να δραστηριοποιηθούν. Το Alphen aan den Rijn, ένας δήμος στις δυτικές Κάτω Χώρες, άνοιξε τρεις νέες διαδρομές τζόκινγκ διαφορετικών μηκών μέσω του μεγαλύτερου πάρκου της, το Zegersloot. Το Anykščiai, μια παραθεριστική πόλη στη Λιθουανία, άνοιξε ένα κατάστρωμα περιπάτου για τη σύνδεση δύο γεφυρών πεζών, πάνω από τον ποταμό Šventoji. Αυτό ήταν ένα πολύ σημαντικό βήμα στον τοπικό αστικό σχεδιασμό και η διαδρομή, προσαρμοσμένη για πεζούς και μη μηχανοκίνητες μεταφορές, έγινε πολύ δημοφιλής τόσο στους ντόπιους όσο και στους επισκέπτες, ειδικά κατά την καραντίνα. Η Λουλέ έχει οργανώσει πολλές αθλητικές εκδηλώσεις, πολλές από αυτές μέσω διαδικτύου, προκειμένου να εμψυχώσει τους κατοίκους, ψυχικά αλλά και σωματικά, όσο το δυνατόν ασφαλέστερα. Από μαθήματα χορού σε χώρους στάθμευσης έως μαθήματα ποδηλασίας, υπάρχει κάτι για όλες τις ηλικίες! Τόσο η Μάλτα όσο και η Φαρκαδόνα έχουν αρχίσει να εργάζονται για τη δημιουργία υπαίθριων γυμναστηρίων για να ενθαρρύνουν την ασφαλή σωματική δραστηριότητα, καθώς και την αναβάθμιση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου.
Όσον αφορά στη δημιουργία περισσότερου πρασίνου των πόλεων, αυτές οι πόλεις ξεκίνησαν επίσης μια σειρά νέων πρωτοβουλιών. Το Πάρνου, η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Εσθονίας, επέκτεινε την κεντρική παραλία. Η Alphen aan den Rijn ανέπτυξε μια ιδιωτική λύση συντήρησης για πράσινα κτίρια με ποιοτικούς ελέγχους, που ονομάζεται Green-as-a-Service. Το Anykščiai ξεκίνησε το έργο Health through Culture (H Υγεία μέσω του Πολιτισμού), ένα μοναδικό πρόγραμμα πρασινοποίησης. Μια ζωντανή πράσινη εγκατάσταση φυτών και λουλουδιών στην κεντρική πλατεία, έδωσε νέα ζωή στην πλούσια ιστορική κληρονομιά του Anykščiai.
Όλες οι πόλεις-εταίροι που συμμετέχουν στο δίκτυο Healthy Cities του URBACT ξεπέρασαν τον εαυτό τους: μοιράζοντας συνεχώς ενημερωμένες πληροφορίες με τους πολίτες τους, υποστηρίζοντας τοπικές επιχειρήσεις και εργάζονταν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να παραμείνουν σε φόρμα και να είναι δραστήριοι, τηρώντας ταυτόχρονα και τους κανονισμούς κοινωνικής απόστασης. Η πανδημία COVID-19 τόνισε σαφώς τη ζωτική σημασία των υγιών πόλεων - ένα μάθημα που ελπίζουμε ότι θα τροφοδοτήσει τον μελλοντικό αστικό σχεδιασμό, όχι μόνο όσον αφορά την αξία των πάρκων, αλλά και την ιδέα ότι οι πόλεις μπορούν να μάθουν η μια από την άλλη και υπάρχουν τόσες πολλές εμπνευσμένες πρωτοβουλίες που μπορούμε να ακολουθήσουμε!
