Γιατί συζητούμε ακόμη για την ισότητα των φύλων;
Φέτος συμπληρώνονται 25 χρόνια από τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης του Άμστερνταμ, του νομικού εκείνου εγγράφου που καθιστά δεσμευτική την αρχή της ισότητας των φύλων σε όλη την ΕΕ. Όμως, ακόμη και πριν από την έναρξη ισχύος της συγκεκριμένης συνθήκης, μέτρα προώθησης και εφαρμογής της ισότητας των φύλων είχαν θεσπιστεί στα κράτη μέλη, τόσο σε εθνικό όσο και περιφερειακό επίπεδο. Συνεπώς, γιατί συζητείται ακόμη το θέμα της ισότητας των φύλων; Δεν θεωρείται, πλέον, δεδομένη και κατοχυρωμένη;
Δυστυχώς, η πραγματικότητα δείχνει ότι όχι μόνο δεν έχει γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες ως προς τις μισθολογικές απολαβές, τις συνταξιοδοτικές παροχές, τις εκπαιδευτικές επιδόσεις, τη συμμετοχή στα πεδία των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών, το μέγεθος της πολιτικής εκπροσώπησης, καθώς και σε πολλούς άλλους κοινωνικούς χώρους και τομείς, αλλά, αντιθέτως, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (European Institute on Gender Equality – EIGE), η καταγραφόμενη πρόοδος στο θέμα της ισότητας των δύο φύλων στην ΕΕ-27 ανεστάλη ή ακόμη, σε ορισμένες περιπτώσεις, σημείωσε αρνητική μεταβολή κατά την τελευταία πενταετία (2019-2023) εξαιτίας, κυρίως, των έμφυλων επιπτώσεων της περιόδου της πανδημίας του κορωνοϊού.
Το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι, ενώ και στα 27 κράτη μέλη έχουν θεσπιστεί νόμοι για τη μεταφορά και ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων στην εθνική έννομη τάξη τους, υπάρχει διαπιστωμένη ασσυμετρία εφαρμογής του κανονιστικού/ρυθμιστικού πλαισίου, τόσο ανά γεωγραφική περιοχή όσο και ανά τομέα πολιτικής, παρά το ότι οι γυναίκες συνεχίζουν να βιώνουν τους αστικούς χώρους, τις δημόσιες υπηρεσίες, την αγορά εργασίας, την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση αλλά και την υγειονομική περίθαλψη στην Ευρώπη με αρκετά διαφορετικό (μειονεκτικό) τρόπο συγκριτικά με τους άντρες.
Ο ρόλος της ισότητας των φύλων, ως ένας διατομεακός θεματικός άξονας κεντρικής σημασίας για όλα τα πεδία πολιτικής, εξακολουθεί να είναι ελάχιστα κατανοητός, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, παρά την πάροδο ενός τετάρτου του αιώνα από την έναρξη χάραξης και εφαρμογής πολιτικών ισότητας των φύλων στα κράτη μέλη της ΕΕ. Μια μικρή ομάδα ευρωπαϊκών πόλεων και περιφερειών, όπως, για παράδειγμα, η Βιέννη, η Βαρκελώνη, το Ούμεο και η Χώρα των Βάσκων, έχουν εστιάσει τις δράσεις και παρεμβάσεις τους στη σημασία της διάστασης του φύλου ως προς την αστική και περιφερειακή ανάπτυξη, ενώ έχουν εργαστεί, επίσης, για την προώθηση και ενσωμάτωση καινοτομιών και νέων προσεγγίσεων στη διαδικασία παραγωγής τοπικών πολιτικών, ακόμη και σε τομείς πολιτικής οι οποίοι, μέχρι πρόσφατα, δεν θεωρούνταν συναφείς με τη θεματική της ισότητας των φύλων. Εντούτοις, η πραγματικότητα για την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών δήμων, διαδημοτικών περιοχών και περιφερειακών αρχών έγκειται στο γεγονός ότι οι όποιες προσπάθειες εφαρμογής και υλοποίησης της αρχής της ισότητας των φύλων παρακωλύονται από σημαντικά κενά γνώσης και πληροφόρησης, όπως επίσης από έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, πολιτικής υποστήριξης αλλά και ενεργητικής και παθητικής αντίστασης.
Συνεπώς, για την επίτευξη της ισότητας των φύλων στις ευρωπαϊκές πόλεις και περιφέρειες είναι πολύ σημαντική όχι μόνο η διατομεακή συνεργασία και πολυπαραγοντική σύμπραξη, αλλά και η έμφαση στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, τη νοοτροπιακή εμπέδωση και αποδοχή καθώς και την εκπαίδευση και επιμόρφωση εντός των δήμων ή τοπικών φορέων/οργανισμών, στοιχεία τα οποία αναμένεται να συμβάλλουν καίρια στον εντοπισμό και την ενεργό καταπολέμηση αρνητικών κοινωνικών στερεοτύπων, την ενίσχυση της διαθέσιμης ενημέρωσης/πληροφόρησης και την ανάπτυξη συμμαχικών δικτυώσεων και πρωτοβουλιών εντός του ανδρικού πληθυσμού (ο οποίος πολύ συχνά απουσιάζει από τον δημόσιο διάλογο αναφορικά με ζητήματα ισότητας των φύλων). Οι διαδικασίες δικτύωσης και αμοιβαίας εκμάθησης μεταξύ των δήμων μπορεί να συνεισφέρει στη μεταφορά πολύτιμων γνώσεων και επιτυχημένων πρακτικών, όπως επίσης στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δράσεων και πρωτοβουλιών όσων ασχολούνται με θέματα ισότητας των φύλων και εμπλέκονται στη χάραξη και διαμόρφωση αντίστοιχων μέτρων πολιτικής.
Στο πλαίσιο αυτό, το δίκτυο σχεδιασμού δράσεων του προγράμματος URBACT «FEMACT-Cities» επιδιώκει την ενίσχυση του διαμοιρασμού γνώσεων και καινοτομιών για την ισότητα των φύλων, μέσω της λειτουργίας τεσσάρων θεματικών συστάδων μεταξύ των εταίρων του ευρωπαϊκού δικτύου. Οι θεματικές συστάδες αφορούν την αστική ανάπτυξη, την αγορά εργασίας και την εκπαίδευση-κατάρτιση, την υγεία και την ασφάλεια, σε συνδυασμό με την εσωτερική και διαρθρωτική ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις δράσεις και πολιτικές των τοπικών φορέων και αρχών. Επιπλέον, το συγκεκριμένο ευρωπαϊκό έργο πλαισιώνεται από τέσσερις οριζόντιους θεματικούς άξονες, οι οποίοι αφορούν τα στερεότυπα, τις διαφορές πόλης-υπαίθρου, τις πολλαπλές/διατομεακές ταυτότητες και τον ρόλο των ανδρών. Στόχος του ευρωπαϊκού δικτύου είναι η δημιουργία πόλεων και περιφερειών στις οποίες όλοι οι κάτοικοι, ανεξαρτήτως φύλου, θα μπορούν να απολαμβάνουν ελευθερία κινήσεων, απουσία φαινομένων βίας και εκφοβισμού, πλήρη δυνατότητα επιδίωξης των ονείρων τους και ευκαιρίες αξιοποίησης του συνόλου των δυνάμεων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων και ταλέντων τους.
Το δίκτυο «FEMACT-Cities» απαρτίζεται από οκτώ ευρωπαίους εταίρους, και πιο συγκεκριμένα από το Διοικητικό Συμβούλιο της Κομητείας Σκάνια (Σουηδία), τη Διαδημοτική Κοινότητα της Περιφέρειας Κοΐμπρα (Πορτογαλία), τη Μητροπολιτική Περιοχή του Κλερμόν-Ωβέρν (Γαλλία), την Πόλη της Κρακοβίας (Πολωνία), την Πόλη του Τορίνο (Ιταλία), τον Δήμο της Ποστόινα (Σλοβενία), τη Διακοινοτική Αναπτυξιακή Ένωση της Μητροπολιτικής Περιοχής του Κλουζ (Ρουμανία) και την Περιφερειακή Αναπτυξιακή Ένωση Δήμων της Επαρχίας του Σάμπολτς 05 (Ουγγαρία). Η διάρκεια λειτουργίας του είναι διετής (01/06/2023-31/12/2025) και εντός αυτού αναπτύσσονται δράσεις εκμάθησης, διαμοιρασμού και πρακτικών δοκιμών, στο πλαίσιο της κατάρτισης ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης για την αντιμετώπιση των τοπικών προκλήσεων πολιτικής.
Το συγκεκριμένο δίκτυο καταπιάνεται με ζητήματα που δεν είχαν αποτελέσει ποτέ έως τώρα αντικείμενο εργασίας δικτύου του προγράμματος URBACT, όπως, για παράδειγμα, η έμφυλη βία, η υγεία των γυναικών και έμφυλες προσεγγίσεις σε θέματα σχεδιασμού δράσεων και πολιτικών για την αστική κινητικότητα. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση της ισότητας των φύλων στην Ευρώπη και τα μέτρα πολιτικής που σχεδιάζουν και υλοποιούν οι εταίροι του δικτύου «FEMACT-Cities», μπορείτε να διαβάσετε το έγγραφο της Βασικής Μελέτης (Baseline Study) που εξέδωσαν τα μέλη του ευρωπαϊκού δικτύου.
Για επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τη συμβολή του προγράμματος URBACT ως προς την κατάσταση της ισότητας των φύλων στην Ευρώπη και τον τρόπο με τον οποίο το πρόγραμμα μπορεί να ανταποκριθεί στις δικές σας τοπικές ανάγκες και προτεραιότητες, διαβάστε την έκθεση «Gender Equal Cities», η οποία βρίθει χρήσιμων μελετών περίπτωσης (case studies) καθώς και βοηθητικών εργαλείων και μεθόδων.
