Ανακαλύψτε έξι αποτελεσματικούς και συναρπαστικούς τρόπους με τους οποίους οι πόλεις συμπεριλαμβάνουν τους πολίτες στις δημοκρατικές διεργασίες και την αστική διακυβέρνηση. Μέσα από αυτές τις ιστορίες, που αναδύθηκαν σε πόλεις μέλη των Δικτύων URBACT ActiveCitizens Action Planning Network (2019-2022) και Agents of Co-Existence (2023-2025), αναδεικνύεται η μεταμορφωτική δυναμική της ενεργής συμμετοχής των πολιτών και η ενίσχυση της δημοκρατίας (που επεκτείνονται και πέρα από την εκλογική διαδικασία).
Καταγραφή απόψεων των πολιτών σε βίντεο
Το Agen (Γαλλία) αποφάσισε να εκκινήσει συζητήσεις με τους πολίτες σε δύο πλατείες πριν οι αρμόδιοι να οραματιστούν ή να διαμορφώσουν οποιοδήποτε σχέδιο για αυτά τα μέρη. 'Ενας φωτογραφικός θάλαμος τοποθετήθηκε στη μέση αυτών των δύο πλατειών, με τους περαστικούς να προσκαλούνται να απαντήσουν μια σειρά ερωτήσεων, οι οποίες καταγράφονταν σε βίντεο. Οι πολίτες ρωτήθηκαν σχετικά με το πώς αντιλαμβάνονται την πλατεία, πώς αυτή χρησιμοποιείται και τις επιθυμίες τους για πιθανές μελλοντικές αλλαγές.
Μερικές φορές, οι αποφάσεις μιας πόλης είναι τόσο δεσμευμένες από τους ετήσιους προϋπολογισμούς και χρονοδιαγράμματα, που ενδέχεται να μην αφήνουν χώρο για την εισφορά των πολιτών. Η πρακτική του θαλάμου φωτογραφιών του Agen ήταν ενδιαφέρουσα για πολλούς λόγους: πρώτον, οι υπάλληλοι της πόλης βγήκαν από τα γραφεία τους και τους χώρους που συνηθίζουν να κάνουν επαγγελματικές συναντήσεις, και έδρασαν επί του πεδίου, δηλαδή σε δημόσιους χώρους προκειμένου να συναναστραφούν με πολίτες. Δεύτερον, τα βίντεο αποτελούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο (που δεν χρησιμοποιείται επαρκώς στους περισσότερους διοικητικούς τομείς) για να εξερευνώνται οι απόψεις, ανάγκες και επιθυμίες των πολιτών. Τρίτον, η συζήτηση με πολίτες έξω από τα καθιερωμένα περιβάλλοντα και επικοινωνιακά κανάλια μπορεί να επιφέρει σημαντικές προόδους και νέες ιδέες.
2. Safari Snap-Chats
Η Santa Maria da Feira (Πορτογαλία) και το Ντίνσλακεν (Γερμανία) οργάνωσαν "περιπάτους safari"- ποικίλους τύπους εξερευνητικών περιπάτων. Στην περίπτωση της Santa Maria da Feira, ένα μεγάλο και ευρύ πλήθος πολιτών πήρε μέρος σε μια μεγάλη ξενάγηση στο πάρκο και το κάστρο της πόλης, ώστε συλλογικά να εξετάσουν το πάρκο και να εξερευνήσουν πιθανές μελλοντικές βελτιώσεις. Όσον αφορά το Ντίνσλακεν μια μικρή ομάδα νέων ανθρώπων από δημοφιλείς γειτονιές διεξήγε ένα "safari" φωτογραφίας.
Και οι δύο δραστηριότητες χρησιμοποιήσαν τη φωτογραφία ως εργαλείο για να δώσουν τη δυνατότητα στους πολίτες να κάνουν τη δική τους αξιολόγηση των θετικών και αρνητικών πτυχών του δημοσίου χώρου της πόλης τους, διευκολύνοντας τη συλλογική συζήτηση. Αυτά τα δύο παραδείγματα δείχνουν πως η συμμετοχή των πολιτών σε προγράμματα αστικού σχεδιασμού, όχι μόνο είναι εφικτή αλλά και μπορεί να επιτευχθεί μέσω δυναμικών και ενεργητικών μεθόδων, πέρα από τις κλασικές συναθροίσεις της γειτονιάς.
Αυτή η πρακτική οργάνωσης περιπάτων για τους πολίτες μπορεί να αποτελέσει μια νέα κανονικότητα για τη συμμετοχή των πολιτών στον αστικό σχεδιασμό, συμπληρώνοντας άλλες μεθόδους όπως η συμμετοχική χαρτογράφηση, η διαμόρφωση οράματος και πρότυπα πόλης βασισμένα στο παιχνίδι.
3. Ανάμικτες συμμετοχικές-πολιτισμικές εκδηλώσεις
Το Cento (Ιταλία) πειραματίστηκε με τη συμμετοχή πολιτών στο πάρκο Giardino del Gigante. Αυτό το δημόσιο πάρκο ήταν εγκαταλελειμμένο και παραμελημένο για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Το Cento είχε την ιδέα να οργανώσει μια δημόσια πολιτισμική εκδήλωση σε συνεργασία με τοπικές οργανώσεις. Ο στόχος ήταν να συγκεντρωθούν οι υπάλληλοι της πόλης μαζί με πολίτες και να συζητήσουν αλλά και να ψηφίσουν για το πάρκο και το μέλλον του.
Το "κόλπο" σε αυτή την περίπτωση ήταν να υπάρχει μουσική, τέχνη, χορός, ένα τσίρκο και άλλα πολλά, στο πάρκο ώστε να οργανωθεί μία εκδήλωση για οικογένειες, και όλους τους ανθρώπους της γειτονιάς. Το αποτέλεσμα ήταν συναρπαστικό, μάλιστα, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης συστάθηκε επιτόπου ένας σύλλογος πολιτών! Αυτοί εν συνεχεία εξερεύνησαν περαιτέρω το μέλλον αυτού του "κήπου των γιγάντων".
Γιατί να οργανώσει κανείς μια πολιτισμική εκδήλωση; Το να λαμβάνονται υπόψη όλοι, και όχι μόνο οι πιο ενεργοί πολίτες αποτελεί βασικό συστατικό της δημοκρατίας. Η μορφή μίας ανεπίσημης πολιτισμικής εκδήλωσης μπορεί να "φτάσει παραπέρα" από όσους συνήθως συμμετέχουν σε ζητήματα αστικής διακυβέρνησης και να φτάσει σε ανθρώπους που ενδεχομένως δεν συνεισφέρουν συστηματικά σε συμμετοχικές διεργασίες.
4. Συμμετοχή πολιτών 101: εκπαίδευση για εκλεγμένους και αξιωματούχους της πόλης
To Saint-Quentin (Γαλλία) ήθελε να σιγουρέψει πως κανένα στέλεχος της τοπικής κυβέρνησης δεν θα μπορούσε να πει "Δεν γνωρίζω τι σημαίνει συμμετοχή ή πώς αυτή λειτουργεί". Η πόλη αποφάσισε να εκπαιδεύσει όλους τους διευθύνοντες της και όλους τους εκλεγμένους αξιωματούχους της πάνω στη συμμετοχική δημοκρατία και τον σχεδιασμό πολιτικών.
Μια πρώτη εκπαιδευτική συνεδρία διοργανώθηκε για περίπου 50 υπαλλήλους της πόλης, και αργότερα την ίδια μέρα, υπήρξε παροχή εκπαίδευσης για όλα τα εκλεγμένα στελέχη του πολιτικού κόμματος που κατείχε την πλειοψηφία, που περιλάμβανε και τον ίδιο τον Δήμαρχο. Η εκπαίδευση των υπαλλήλων της πόλης συνέβαλλε στον οραματισμό και τον αναλογισμό για προγράμματα με πιθανή συμμετοχική διάσταση. Επίσης, βοήθησε τους εκπαιδευόμενους να συνειδητοποιήσουν πως η συμμετοχή μπορεί να λάβει πολλαπλές μορφές (μικρές ομάδες πολιτών ή μεγάλο πλήθος) για μεγάλες χρονικές περιόδους ή και με αυθόρμητο τρόπο με δράσεις της μίας φοράς.
5. Ανταλλαγή καλών πρακτικών με τη μορφή παιχνιδιού
Το Γκντάνσκ (Πολωνία) διάλεξε να κάνει ένα αστείο σχετικά με κακές πρακτικές, δίνοντας στην πόλη το βραβείο "OOPS" και με το OOPS Challenge Cup. Το βραβείο αναγνώρισε τις "καλύτερες" χειρότερες πρακτικές στο ζήτημα συμμετοχής των πολιτών. Σε αυτή την περίπτωση, η πόλη έλαβε αναγνωρισιμότητα για την προσπάθειά της να οργανώσει μια σύνοδο πολιτών (την τρίτη από μια σειρά συνόδων). Ένα από τα ζητήματα που προέκυψαν με την τρίτη σύνοδο ήταν πως το θέμα συζήτησης δεν ήταν σαφώς προσδιορισμένο, πράγμα που οδήγησε σε αόριστες συστάσεις που ήταν δύσκολο να εφαρμοστούν, και αυτό με τη σειρά του είχε ως συνέπεια την αποθάρρυνση και την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών. Ως αποτέλεσμα, η καλή διάθεση που είχε καλλιεργηθεί στις προηγούμενες συνόδους υπέστη σημαντικά πλήγματα. Αυτό το παράδειγμα δείχνει ξεκάθαρα πώς τα πράγματα μπορεί να μπουν σε λάθος δρόμο αν οι διοικήσεις των πόλεων δεν είναι προσεκτικές όταν σχεδιάζουν τη συμμετοχή των πολιτών ή/και τις διεργασίες για τη λήψη αποφάσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη το συγκεκριμένο παράδειγμα, ο ρόλος των υπαλλήλων της πόλης αποτελεί κεντρικό σημείο του Δικτύου Σχεδιασμού Δράσης URBACT "Agents of Co-Existence", με διάρκεια μέχρι το 2025. Το Γκντάνσκ και άλλες πόλεις εταίροι του Δικτύου επιδιώκουν να βελτιώσουν τις ικανότητες και τις αρμοδιότητες του προσωπικού του Δήμου, δημιουργώντας ταυτόχρονα νέες οργανωσιακές δομές ώστε να τονωθεί περαιτέρω η συμμετοχή των πολιτών και να δημιουργηθεί μια πιο στιβαρή βάση δημοκρατίας.
6. Κοινωνική συμμετοχή, αλλά ψηφιακή
Με κίνητρο την επιθυμία για συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων, οι πόλεις χρησιμοποιούν επίσης ψηφιακές πλατφόρμες για να συλλέξουν ανατροφοδοτήσεις και να οργανώσουν συμμετοχικές πρωτοβουλίες. Ένα αξιοσημείωτο εργαλείο είναι τα διαδικτυακά-βασισμένα σε χάρτες ερωτηματολόγια, τα οποία επιτρέπουν στις πόλεις να ξεπερνούν προκλήσεις όπως το να έχουν πρόσβαση σε μεγαλύτερο κοινό και να μετατρέπουν τις γνώσεις των πολιτών σε πραγματοποιήσιμη πληροφόρηση.
Επιπρόσθετα, οι πόλεις επενδύουν σε Συστήματα Γεωγραφικής Πληροφόρησης (GIS) προκειμένου να ενσωματώσουν βιωματικά δεδομένα από τους πολίτες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ώστε να χρησιμοποιείται καλύτερα η γνώση των πολιτών και να συνδυάζεται με τη συνεισφορά των ειδικών. Για να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη από τη συμμετοχή των πολιτών, οι πόλεις συμβουλεύονται να επενδύουν στις ικανότητες των υπαλλήλων των φορέων τους, ενισχύοντάς τους να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά ψηφιακά εργαλεία και GIS αναλύσεις για τη συμμετοχή των πολιτών και το σχεδιασμό προγραμμάτων.
Ενεργοί πολίτες: πληροφόρηση και συμμετοχή
Στις προαναφερθείσες πόλεις, έχουμε δει πως η αναζωογόνηση της Ευρωπαϊκής δημοκρατίας περιλαμβάνει περισσότερα στοιχεία από την ψήφο. Επιδεικνύουν μια πορεία προς τη δημοκρατία όπου ο καθένας μπορεί να έχει λόγο και η διακυβέρνηση εστιάζει στις κοινότητες.
Η συμμετοχή αποτελεί κεντρικό στοιχείο των Δικτύων Σχεδιασμού Δράσης URBACT, όπως αποδείχθηκε από τις πόλεις εταίρους του Δικτύου ActiveCitizens. Η συμμετοχή εξακολουθεί να συνιστά ένα βασικό γνώρισμα του Δικτύου Agents of Co-Existence και των άλλων 29 Δικτύων Σχεδιασμού Δράσης URBACT που δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Θέλετε να μάθετε περισσότερα; Το URBACT Knowledge Hub διαθέτει περισσότερη πληροφόρηση για τη συμμετοχή των πολιτών:
Παιχνίδι Citizen participation? Hell no!
Στοχασμοί για τη συμμετοχή των πολιτών στις Ευρωπαϊκές πόλεις
Είστε επαγγελματίας που δραστηριοποιείται στις πόλεις; Ανακαλύψτε περισσότερα εργαλεία για την εφαρμογή της συμμετοχικής προσέγγισης στην Εργαλειοθήκη του URBACT.
